Gazet van Antwerpen Stad en Rand
The Antwerp disease
Wereldwijd wordt de oorzaak van de huidige pandemie ‘corona’ of ‘Covid-19’ genoemd. Alleen Donald Trump omschrijft de ziekte steevast als de Chinese disease, omdat het virus vanuit dat land zijn opmars begon. Het is niet voor het eerst dat een besmettelijke ziekte in verschillende landen een andere naam krijgt – die doorgaans refereert naar een ander volk waar men tijdens de uitbraak toevallig mee in oorlog is en/of dat men minacht.
Syfilis bijvoorbeeld. Toen Spaanse conquistadores het Amerikaanse continent ‘ontdekten’ werd al gauw een viraal uitwisselingsprogramma in gang gezet; de Indianen maakten kennis met griep en tyfus (die de lokale bevolking decimeerden) en de Spanjaarden met syfilis, een variant van de pokken. In Europa maakten zowel onderdanen als vijanden van het Spaanse keizerrijk snel kennis met de eerste universele SOA, met vaak een langzame, pijnlijke dood tot gevolg. Destijds was niet duidelijk wie de schuldige van de verspreiding was en zo kreeg syfilis verschillende koosnaampjes; afhankelijk van aan welke kant men destijds stond, werd het de Engelse, Napolitaanse, Franse of Poolse ziekte genoemd. De Ottomanen hielden het dan weer op de christelijke ziekte.
Antwerpenaars noemden het accuraat de Spaanse plaag. Geen wonder aangezien de stad zich in de frontlinie tussen de protestantse Hollanders en de katholieke Habsburgers bevond. Na de val van Antwerpen in 1585 werd syfilis hier door Spaanse soldeniers geïntroduceerd.
Een eeuw later, in 1678, overleden schilder Jacob Jordaens en zijn dochter aan wat zijn Engelse biografen later de Antwerp
disease noemden. In deze contreien stond de mysterieuze en dodelijke aandoening dan weer bekend als de Engelse zweetziekte.
Bijna exact een eeuw geleden, tijdens de laatste maanden van de Eerste Wereldoorlog, maakte de Spaanse griep haar intrede, met wereldwijd tot wel 100 miljoen slachtoffers. Ook in Antwerpen hield het virus lelijk huis. Maar dat kwam niet uit Spanje; het land – neutraal en zonder censuur – was het eerste dat over de zich snel verspreidende epidemie berichtte. Het virus was afkomstig uit Kansas en verspreidde zich vervolgens via Amerikaanse soldaten in Europa.
President Trump zal weldra moeten toegeven dat hij het mis had en dat corona een even serieus probleem is als de Spaanse griep destijds. Tijdens de persconferentie zal de man ongetwijfeld behoorlijk zweten, maar daarvoor heeft hij een prima excuus: the Antwerp disease.