Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Reizen Corona neemt u mee op een imaginaire reis
Rector Herman Van Goethem start met virtuele stadswandeling door 19de-eeuws Antwerpen
Omdat reizen tijdelijk onmogelijk geworden is, besloot rector van de UAntwerpen en historicus Herman Van Goethem op Facebook het virtuele reisbureau Reizen Corona op te richten. Iedere dag neemt hij zijn reisgenoten mee naar een stukje Antwerpen uit de negentiende eeuw aan de hand van een unieke fotoverzameling. “Geniet, droom weg, roep met mij ‘oh!’ en ‘ah!’ met de blijheid van een kind dat naar vuurwerk kijkt.”
Met virtueel tromgeroffel kondigde Herman Van Goethem zijn nieuwste project aan. “Neem plaats waar u wil, languit, een glas in de hand, rustig genietend van wat zich onder de ogen ontvouwt”, klinkt het in zijn commentaar. Op reis gaan was namelijk nog nooit zo gemakkelijk. Geen bagage inpakken, geen zonnecrème kopen, zelfs geen paspoort opzoeken. Gewoon uw computer aanzetten en op Facebook Herman Van Goethem opzoeken.
“Ik ben al lang gefascineerd door negentiende-eeuwse stadsfotografie. Toen ik nog geen rector was, gaf ik de geschiedenisstudenten jarenlang het vak Geschiedenis en Beeld. De laatste jaren kwam dat er niet meer van, maar ik deel die prachtige oude foto’s graag met een publiek. Afgelopen weekend bedacht ik dat dit wel een goed moment was om een soort stadswandeling in elkaar te steken”, vertelt Van Goethem, die ook wat meer tijd heeft door afgelaste vergaderingen. “Veel mensen willen graag hun gedachten verzetten. Bovendien geeft het mij de kans om over bepaalde foto’s extra informatie te verzamelen: ‘citizen science’ heet dat in het jargon. Misschien herkennen
Herman Van Goethem
Rector Universiteit Antwerpen “Als corona voorbij is, wordt het reisbureau ook opgedoekt. Ik hoop dus dat het niet te lang bestaat.”
mensen de plekken of weten ze andere interessante zaken. Zo maakte iemand me er al attent op dat een foto van de plaatsing van het standbeeld van de kameeldrijver van Josué Dupon in spiegelbeeld werd afgedrukt. Dat was me nooit opgevallen.”
Via de oude foto’s zie je Antwerpen veranderen van een middeleeuwse naar een moderne belleépoquestad. “Met Reizen Corona vertrek ik van het Centraal Station, bij een foto van Louis Schweig uit circa 1858. Het station, toen nog de Ooststatie genoemd, was een houten chalet in Zwitserse stijl. De bouw van het huidige station begon pas in 1899. In 1905 was het klaar. In datzelfde jaar werd ook de kameeldrijver op zijn sokkel gehesen op het gebouw van de Société Royale de Zoologie. Van Goethem: “Tegenstanders van het moderne gebouw zeiden nu: ‘de ene kemel kijkt naar de andere’.”
Deze week neemt de trotse reisleider zijn gezelschap mee richting de Meir, het Stadspark en de Grote Markt. De Spaanse omwalling werd in 1864 gesloopt en gedempt en er werden nieuwe boulevards aangelegd: de Leien. Ook de Scheldekaaien zijn interessant omdat de Schelde in 1880 werd rechtgetrokken, wat die buurt totaal veranderde. Dankzij de oude foto’s is het verschil tussen voor en na goed te zien.
Traag tempo
“We zullen traag vooruitgaan omdat er op iedere hoek wel iets interessants te vertellen is”, zegt Van Goethem. Niet iedere wijk is even goed gedocumenteerd. Van volkse buurten als Dam of SintAndries zijn amper foto’s. “Van het Zuid zijn er intrigerende beelden van de Wereldtentoonstelling van 1894. Er is ook een uniek fotoalbum over de Olympische Spelen van 1920. In plaats van de Olympische Spelen in Japan, kunnen we dus de Spelen in Antwerpen herbeleven.”
Als corona ons nog een tijd aan huis kluistert, zal Van Goethem ook virtuele tripjes naar Mechelen, Gent en Oostende organiseren. “Oostende was adembenemend mooi in de belle époque. Een weekend naar zee was in die periode overigens al een hele onderneming. De enige manier van reizen die toen in de mode was, was de Grand Tour. Vooral jonge Britse mannen uit gegoede milieus reisden naar steden als Brugge en Gent, Rome, Venetië en Athene. Ze hadden een meid mee, een knecht, een drager voor hun bagage en een koets. De eerste foto van Antwerpen uit 1847 is gemaakt in die Grand Tour-traditie en is ontdekt in een dagboek van zo’n jongeman. Daarop staan de huizen in de Wisselstraat maar half afgebeeld. Zoals een schilder zijn kader bepaalde, zo deden fotografen dat in die periode ook. Er bestaat zelfs een foto van Mechelen die is ingekleurd met bergen en sterren op de achtergrond. Zo zie je dat de fotografie in de beginperiode nog sterk verwant was aan de schilderkunst.”
Hoe lang de zwerftocht van Reizen Corona duurt, is voorlopig onbekend. Van Goethem: “Ik zal zien hoe ver ik geraak. Als corona voorbij is, wordt het reisbureau ook opgedoekt. Ik hoop dus dat het niet te lang bestaat.”