Fit lijf in gezonde stad

Gezondheid lijkt deze dagen ons waardevolste goed. Voel ik daar een kriebel in mijn keel? Voelt mijn dochtertje nu niet wat warm aan? We sluiten ons vrijwillig wat bangetjes op. De mailbox van de Universiteit loopt bezorgd over, lang voorbereide congressen worden prompt afgelast en samen met mijn collega’s probeer ik in allerijl uit te vissen hoe ik toch mijn studenten zo goed mogelijk verder kan begeleiden van achter een webcam.

De helft van mijn keukentafel wordt gepromoveerd tot werktafel voor de komende weken. Binnen deze paar vierkante meter zal mijn leven zich afspelen, zo lijkt het wel. Toch riepen, daags na de afkondiging van onze nationale quarantaine, de artsen ons op om te blijven bewegen. In ons kot blijven, mag volgens deze artsen het gebrek aan beweging niet nog erger te maken. Stilzitten is immers het nieuwe roken. Kinderen moeten 1 uur per dag spelen en volwassenen 150 minuten per week actief bewegen. Als je maar je handen wast, gezond eet en genoeg beweegt, hebben we onze goede gezondheid in eigen handen, lijkt het wel. Maar wat als we die keuzes niet kunnen maken? We kunnen alleen onze kinderen stimuleren om buiten te gaan spelen als er een veilige speeltuin of een buurtparkje nabij is. We kunnen alleen maar in de buurt wandelen of fietsen als er veilige en comfortabele routes zijn. Gezondheid hangt met andere woorden niet alleen van onszelf af, maar ook van onze ruimtelijke omgeving. Als onze stad beweegvriendelijker is, zal het makkelijker zijn om ook gezond te leven.

In opdracht van de stad Antwerpen, voerde recentelijk een studieteam, waaronder mijn onderzoeksgroep, in vijf districten een zogenaamde ‘beweegscan’ uit. We keken hoe beweegvriendelijk de publieke ruimte er is voor jongeren, senioren en sporters. We fietsten en wandelden met bewoners en andere geïnteresseerden door de wijken, tekenden en workshopten erop los en bedachten samen met hen welke veilige plekjes en aangename routes de districten nog konden gebruiken om het bewegen en sporten er te stimuleren.

Eén van de belangrijkste lessen die we trokken, is dat we onze publieke ruimte ook beweegvriendelijk moeten leren inrichten voor de allerjongsten én -oudsten onder ons. Zo bedachten we onder meer ‘rollende routes’: korte wandellussen rond woonzorgcentra of verbindingen met de lokale voorzieningen en openbaar vervoerhaltes. Obstakelvrije voetpaden dus, begaanbaar met de rollator, rolstoel en buggy. Voldoende bankjes, alternerend in de zon en beschut tegen weer en wind, waarbij steeds het volgende bankje al te zien is ; voldoende oversteektijd bij de verkeerslichten,… Het lijken details, maar ze kunnen hét verschil maken of onze ouderen nog zelfstandig naar de apotheek of hun vrienden kunnen stappen.

Met ‘kinder-assen’ stelden we dan weer voor om ruimte aan de allerkleinsten te gunnen. Kinderen kunnen zich zelfstandig verplaatsen langs deze routes en onderweg van of naar school vinden ze er kleurrijke speeltoestellen, kunstinstallaties en muurschilderingen. Kortom, mobiliteit is veel meer dan ons verplaatsen alleen. Ik hoop vurig dat we binnenkort het gekende devies van de Romeinse dichter Juvenalis - ‘Mens sana in corporo sano’ - een Antwerpse update kunnen geven: een gezonde geest én een gezond lichaam in de meest beweegvriendelijke stad!