Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Amerika speculeert maar bewijst niets
Trump voedt theorie dat virus dan toch uit Chinees lab is ontsnapt
Het coronavirus ontstond op een markt in Wuhan. Al wie daar anders over dacht, was een losgeslagen complotdenker. Maar nu lijken westerse overheden er zelfs tot in de hoogste kringen rekening mee te houden dat het virus eigenlijk ontsnapte uit een laboratorium in de Chinese stad. “Als dit blijkt te kloppen, dan is een nieuwe Koude Oorlog onafwendbaar”, zegt Chinakenner Jonathan Holslag.
“We weten dat ze over labo’s beschikken in Wuhan en we weten dat het virus ontstond in Wuhan. Die dingen samen … De Chinezen moeten echt de ware toedracht delen”, gooide Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo olie op het vuur. Waarna president Trump er een schepje bovenop deed: “We zullen de vreselijke situatie die zich in Wuhan heeft afgespeeld heel nauwgezet onderzoeken.”
De theorie dat het coronavirus per ongeluk uit een laboratorium was ontsnapt, deed in februari al de ronde, maar werd door de wetenschappelijke wereld weggelachen. Maar nu Trump en Pompeo er openlijk over spreken en ook de Britse regering off the record toegeeft het scenario “niet langer te negeren”, worden alle inconsistenties in het Chinese verhaal nog eens nauwgezet onderzocht.
Twee labo’s
Tot op vandaag is het standpunt van de Chinese overheid dat het virus oversprong van vleermuizen naar mensen en ontstond op een
wet market. Lees: pure pech, geen nood om iemand met de vinger te wijzen. Maar in die theorie zitten wel wat gaten. Zo werden er geen vleermuizen verkocht op de Huanan-grootmarkt, die als ground
zero werd aangewezen. Meer nog: de eerste mensen die ziek werden, waren niet eens in de buurt van die markt geweest.
Waar ontstond het virus dan? In een laboratorium in Wuhan dus, volgens de theorie die nu in opmars is. Waarna het per ongeluk verspreid werd door een medewerker. Die theorie steunt vooral op de aanwezigheid van twee hoogtechnologische labo’s in de stad: het Centrum voor Ziektepreventie (CZP) en het Wuhan Instituut voor Virologie (WIV).
Het CZP – dat zich op amper zeshonderd meter van de Huananmarkt bevindt – is verantwoordelijk voor toezicht op mogelijke virusuitbraken en staat bekend om zijn losse omgang met veiligheidsvoorschriften. Zo beschreven Chinese media hoe een onderzoeker eens in quarantaine moest nadat de vleermuizen die hij bestudeerde hem hadden aangevallen en op hem hadden geürineerd.
In het WIV onderzochten wetenschappers dan weer de gevaarlijkste ziektes op aarde. Het instituut hanteert formeel het hoogst mogelijke beveiligingsniveau, maar Amerikaanse diplomaten waarschuwden twee jaar geleden al dat er “onnodige risico’s werden genomen”, dat “de bestudeerde virussen een risico op een nieuwe SARS-achtige pandemie vormen”, en “er een tekort aan goed opgeleide onderzoekers is om dit lab veilig te laten werken”.
Geen bewijs
Betekent dit dat het coronavirus ook effectief uit een van die twee labo’s ontsnapt is? Chinakenner Jonathan Holslag (VUB) ziet “ontegensprekelijk een aantal elementen die vragen doen rijzen en die doen vermoeden dat de realiteit iets complexer is dan de Chinese overheid wil laten uitschijnen”. Alleen ontbreken de harde bewijzen.
China ontkent in alle toonaarden en krijgt steun van de WHO. Ook viroloog Kevin Ariën van het Instituut voor Tropisch Geneeskunde hecht “bijzonder weinig geloof” aan het verhaal. “Zo’n complottheorie duikt bij elke virusuitbraak op. In theorie kan het, maar in de praktijk lijkt het mij zeer onwaarschijnlijk.”
Steekspel om macht
Waarom speculeren Trump en co. dan zo graag over dit verhaal? “Dat kadert in een groot steekspel om de macht tussen de VS en China”, aldus Holslag. “De Chinezen proberen aan invloed te winnen door zichzelf op te werpen als voorvechter in de strijd tegen het virus, maar hebben ook heel wat landen tegen de haren gestreken met hun assertieve propaganda. Die landen zullen niet nalaten om dat imago onderuit te halen als de kans zich aandient. Geloof me vrij: de CIA zet echt alles op alles om te weten te komen wat er echt gebeurd is in Wuhan.”
Als het verhaal blijkt te kloppen, lijkt de imagoschade voor China enorm. “Dat zou leiden tot een enorme vertrouwensbreuk tussen het land en de rest van de wereld”, aldus Holslag. “Dan lijkt een nieuwe Koude Oorlog zelfs onafwendbaar.”