Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Bingen met ‘Unorthodox’
Piepkleine Shira Haas acteert groots in eerste Jiddische Netflix-reeks ‘Unorthodox’
Uw Jiddisch is misschien even gammel als het onze, maar laat dat geen horde zijn om de verbluffende miniserie Unorthodox te bekijken. Het verhaal van een jonge Amerikaanse die haar ultraconservatieve familie ontvlucht voor een beter leven in de Europese hipsterhoofdstad Berlijn, beklijft van de eerste tot de laatste minuut.
De eerste Netflix-reeks in het Jiddisch haalt de mosterd bij een boek dat in 2012 verketterd werd door de chassidische Joden in de VS. In Onorthodox, de schandelijke verwerping van mijn chassidische roots vertelt Deborah Feldman hoe ze haar man, haar familie en haar geloofsgemeenschap de rug toekeerde en op haar 23ste naar Berlijn verhuisde met haar vierjarige zoontje. Feldman groeide op in het New Yorkse Williamsburg als lid van de ‘Satmar’, een groep ultraorthodoxe Joden die de Holocaust aangrijpt om zich van de buitenwereld te isoleren en de Joodse geloofsregels zo strikt mogelijk toe te passen. God had de Joden gestraft omdat ze zich in Europa hadden vermengd met niet-Joden. Voor Deborah Feldman werd het leven bij de Satmar ondraaglijk. Ze was een vrouw en dus de
bron van alle kwaad, ze belandde op haar zeventiende in een huwelijk met een man die ze van haar noch pluim kende en werd na een fysieke lijdensweg alsnog zwanger. Haar vader had een mentale beperking en haar moeder moest haar achterlaten toen zij de gemeenschap eerder was ontvlucht.
Latte macchiato
Het was Deborah Feldman zelf die het initiatief nam om haar leven te laten verfilmen. De miniserie geeft haar op heel wat manieren de gelijkwaardigheid waar ze volgens de Satmar geen recht op had:
Unorthodox is geschreven door vrouwen, geregisseerd door vrouwen en vormgegeven door vrouwen. Cruciaal voor de geloofwaardigheid van de verfilming was Eli Rosen, die in de serie een rabbijn speelt. Rosen groeide op tussen de chassidische Joden in Brooklyn en is een autoriteit op het vlak van tradities en eigenheden van die gemeenschap. In de serie is dus over elke pijpenkrul nagedacht.
Dé troef van deze vierdelige miniserie is Shira Haas (24), een Israëlische actrice die met haar 1, 52 meter en 50 kilo de aanvankelijke nietigheid van haar personage fysiek nog extra in de verf zet. Door voortdurend af te wisselen tussen haar nieuwe bestaan in Berlijn en haar onderdrukte verleden in de VS, ontroeren zelfs de meest onbenullige handelingen van haar personage Esther. Zo staat ze met haar mond vol tanden wanneer ze in een bibliotheek aan een computer het woord ‘googelen’ ontdekt, of “gewoon koffie” bestelt bij een Berlijnse barista die met zijn ogen dicht soja latte macchiato’s met karamel serveert.
Frivole talenmix
De makers schuwen de symboliek niet: Esther trekt in Berlijn met een nieuw stel vrienden naar de populaire Wannsee, waar ze verneemt dat de villa aan de overkant van het meer in 1942 door nazi’s werd gebruikt om de uitroeiing van de Joden te bespreken. “En dáár zwemmen jullie in?”, vraagt Esther zich verontwaardigd af, waarop ze alsnog haar kleren loost en in het water haar pruik van haar kale hoofd trekt, in tranen. Dramatiek ten top, maar met de juiste toon. Fraai is ook dat de makers er geen zwart-witverhaal van maken. Zelfs de echtgenoot die Esther weer naar de VS wil halen, is ontroerd wanneer hij zijn vrijgevochten vrouw auditie ziet doen aan het conservatorium. Aan het einde raak je zelfs begeesterd door het Amerikaanse Jiddisch, een frivole mix van Duits en Engels.
Unorthodox, nu op Netflix