Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Commotie over zes olympische zwembaden hoogradioactief afval
Groen vraagt langere publieksbevraging, Mol-Dessel in brandpunt van discussie
Wat moet België aanvangen met zijn hoogradioactief afval, ruw geschat zes olympische zwembaden vol? Er is een publieksbevraging bezig daarover, met tot nu 4.800 antwoorden. Groen eist een andere aanpak: een open debat, een langere termijn voor de bevraging (die afloopt op 13 juni) en een degelijk plan voor de voorlopige opslag in Doel en Tihange. In Wallonië is er veel beroering ontstaan over het afval. Vooral voor de regio Mol-Dessel kunnen de gevolgen groot zijn.
Niet dat er op korte termijn al van alles gaat gebeuren, dat niet. Hoogradioactief afval kan tientot honderdduizenden jaren levensgevaarlijk zijn. Doel en Tihange hebben er al vijf zwembaden vol van geproduceerd en al dat afval staat nu nog bovengronds gestockeerd. Er is ook een hoeveelheid ouder nucleair afval dat ligt opgeslagen in bunkers in Mol-Dessel, minstens één zwembad vol, schat een kenner.
België is een van de laatste landen die nog moeten bepalen wat ze met dit gevaarlijke spul gaan doen, naast Italië, en is daarvoor op de vingers getikt door Europa.
Tot voor een paar jaar leek het logisch om het onder de grond te stoppen in de dichte Kempense kleilagen in Mol-Dessel, maar daar rezen dan toch weer vragen over, onder meer over de mogelijke gevolgen van waterinsijpeling over duizenden jaren.
Dus werden weer alle opties geopend voor een finale locatie, over zowat heel België, maar toch vooral in Ieperse klei, in Ardeense gesteenten of, nog steeds met stip, in de Kempense klei.
De bevoegde instelling NIRAS, Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen, houdt nu een publieksbevraging op zijn website (www.niras.be/ sea2020) die loopt sinds 15 april en nog tot 13 juni. Die gaat níet over een locatie, maar over het principe van ondergrondse berging. Met deze drie vragen: ‘Gaat u akkoord met het systeem van geologische berging? Op Belgisch grondgebied? Zonder verder uitstel in de besluitvorming?”
“De bevraging is simplistisch en sturend”, zegt Groen-parlementslid Tinne Van der Straeten. “Het lijkt ook wel of ze hopen om er in volle coronacrisis zonder veel debat vanaf te komen.” Groen dient donderdag in de Kamer een resolutie in om de termijn voor de bevraging te verlengen. “Daarvoor vonden we eerder geen meerderheid, maar nu is er de commotie in Wallonië, met boze reacties van ongeruste burgemeesters en veel aandacht in de lokale pers. En ook het Groothertogdom Luxemburg is kritisch over de Belgische aanpak.”
Groen pleit voor de keuze die ook Nederland maakt: stel een definitieve keuze uit tot 2100. “Omdat in die tijd de wetenschap misschien tot betere methodes kan komen.” Groen wil ook een helder plan voor de tijdelijke opslag in Doel en Tihange. “Zijn die veilig genoeg, bijvoorbeeld voor een neerstortend vliegtuig? En wat als de kerncentrales ontmanteld worden en er alleen ‘nucleaire kerkhoven’ dreigen over te blijven?” Ook kaart Groen de geschatte kostprijs aan van de berging, tot tien miljard euro. “Het toont aan hoe duur kernenergie uiteindelijk is.”
Tinne Van der Straeten is niet te spreken over uitspraken van de federale minister van Energie MarieChristine Marghem (MR). In een crisisoverleg met een dertigtal burgemeesters van de provincie Luxemburg vorige week stelde zij hen volgens de krant ‘l’ Avenir op deze manier gerust: “Er zijn amper kleilagen in de Ardennen.” En: “De grondwater houdende lagen, zo belangrijk in de Ardennen, zullen behouden blijven.”
Dat klinkt alsof Marghem de hete brij, in casu het nucleaire afval, al vlot richting Vlaamse klei ziet gaan. “Ja. Ze loopt in elk geval op een onverantwoorde manier vooruit op de hele besluitvorming”, zegt Van der Straeten. “Het gaat vandaag puur om het principe van ondergrondse berging. De locaties komen nog niet ter sprake. Om politieke redenen doet zij daar toch al suggesties over: dat is niet ernstig.”
Op de bevraging zijn er intussen 4.800 antwoorden, vaak met opmerkingen, gekomen. “Uit heel het land, positief en negatief”, zegt Jef Verrees van de vzw Mona, opgericht door NIRAS en de gemeente Mol. “In het Waalse debat voel je met je ellebogen dat ze het hoogradioactieve afval graag onze kant zien uitkomen. Dat van die ‘amper klei in de Ardennen’ is ook niet relevant: het afval zou daar in een ander gesteente geborgen worden.”
“Wij zijn er in Mol en Dessel eerder voorstander van om aan een definitieve oplossing te werken. Het afval is er namelijk al, nu nog bovengronds, in de bunkers. Dan valt een ondergrondse oplossing misschien te verkiezen. In elk geval is er veel respons op de bevraging, al is de helft duidelijk gestuurd, met telkens dezelfde opmerkingen. Maar de procedure loopt goed, volgens ons.”
Verrees wijst er ook op dat het afval in Doel en Tihange nog niet als zodanig gedeclareerd is bij NIRAS en mogelijk nog kan worden heropgewerkt door Engie. Maar dat levert opnieuw afval op en het is hoe dan ook niet de bedoeling dat er nog heropwerking gebeurt in ons land, aldus Tinne Van der Straeten.