Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Tegenover Nederlanders zijn Antwerpse drugsjongens lieve sukkels”
Nederlandse journalist en antropoloog Teun Voeten over nieuw boek
“Drugscriminelen stappen echt niet over op de productie van biologische wijn omdat je cocaïne of xtc legaliseert. Ze zullen alleen maar gevaarlijkere drugs proberen te maken.” De Nederlandse oorlogsjournalist en antropoloog Teun Voeten deed bijna twee jaar onderzoek naar de Antwerpse drugswereld. Zijn bevindingen schreef hij neer in het boek
Drugs. Antwerpen in de greep van de Nederlandse syndicaten.
Teun Voeten (58) heeft als journalist en oorlogsfotograaf zowat de hele wereld afgereisd. Gewapende conflicten in Afrika, vuile oorlogen in het Midden-Oosten of barbaars drugsgeweld in Zuid-Amerika. Voeten heeft ze van nabij meegemaakt. Na een heftige tijd in Mexico, waar hij het extreme geweld van de drugskartels bestudeerde, vond hij een huisje in Deurne-Noord om rustig aan zijn doctoraatsstudie over de Mexicaanse drugsoorlog te werken. Voeten had zich nauwelijks in Deurne geïnstalleerd of er ontplofte een handgranaat voor de deur van een van zijn Marokkaanse buren. “Het lijkt wel of ik dit soort toestanden aantrek, joh”, buldert hij in sappig Noord-Brabants.
Dr. Teun Voeten is ook de uitvinder van de term yogasnuivers, zoals hij de bemiddelde, blanke gebruikers noemt die af en toe een recreatief lijntje coke door hun neus jagen. Burgemeester Bart De Wever kreeg de wind van voren toen hij de term yogasnuivers overnam, maar Voeten begrijpt niks van die kritiek. “De consumenten van cocaïne mogen best op hun verantwoordelijkheid gewezen worden. Door hun gebruik financieren ze terroristische, criminele netwerken die zich bezondigen aan intens geweld. Af en toe een lijntje coke snuiven, lijkt onschuldig. Maar ik heb gezien tot wat voor ge
weld dat in Colombia of Mexico kan leiden. En ook in Nederland en België zorgt dit voor geweld.” Vier onderzoeksvragen
Teun Voeten kreeg de opdracht van het stadsbestuur om de drugsscène in Antwerpen in kaart te brengen, van de havenarbeider die de container binnentrekt, tot de dealers op straat of de gebruikers op het Zuid. “Ik had vier onderzoeksvragen: hoe heeft de drugsindustrie zich kunnen ontwikkelen in Antwerpen? Hoe is die ontwikkeling verweven met de geschiedenis, de Nederlandse misdaad en het Nederlandse drugsbeleid? Wie zijn de actoren in Antwerpen? En wat zijn hun motivaties om zich met drugs in te laten?"
Voeten interviewde voor zijn boek journalisten, magistraten, politiemensen hulpverleners, verslaafden én criminelen. “Criminologen en sociologen hebben de neiging om alles in categorieën en statistieken te gieten”, zegt Voeten. “Daardoor mis je belangrijke informatie. Als journalist en antropoloog ga je luisteren naar de persoonlijke verhalen. Ik heb tientallen gedetineerden gesproken in de gevangenissen. Van kleine dealers tot grote smokkelaars. Ik wil graag van hen horen waarom ze drugs zijn gaan verhandelen of smokkelen. Opvallend was dat de geïnterviewden zelf armoede of uitsluiting zelden gaven als motief. Wat ik wel vaak hoorde was dat het verhandelen van drugs de snelste weg was naar geld of status. Het verkopen van drugs was de weg van de minste weerstand.”
Oppervlakkige luxe
“Sommigen gebruikten drugshandel om een concreet doel te bereiken: een eigen huis. Er is een verhaal van een jongen die drugs wilde verkopen tot hij voor zijn ouders een deftig huis zou kunnen kopen. Drugs dealen was voor hem een middel om de Belgian Dream te realiseren. Anderen begonnen te dealen door groepsdruk en raakten gewoon verslaafd aan het geld en de oppervlakkige luxe. Zo heb je jongens die in een weekend tijd tot 2.000 euro verdienen. Van gekkigheid weten ze niet wat ze met dat geld moeten doen. Ik vroeg zo'n jongen of hij bereid zou zijn om een gewone job uit te oefenen voor 1.400 euro per maand. Hij antwoordde dat dat voor hem één paar schoenen was.”
Als antropoloog ziet Voeten een parallel tussen de Mexicaanse, Siciliaanse, Noord-Brabantse en Marokkaanse criminele families. “Die groepen komen oorspronkelijk uit landelijke gebieden, met een enorm wantrouwen tegenover de centrale overheid. Dat zie je bij de Mexicanen uit Sinaloa, maar ook bij de Berbers of de Brabanders die xtc produceren. Het gaat om heel hechte familieondernemingen die moeilijk binnen te dringen zijn.”
Familiebanden
“Het goede nieuws is dat Antwerpen tot nu toe gespaard blijft van excessief geweld. Er zijn natuurlijk wat granaatjes ontploft, en dat is vervelend, maar de criminelen slachten elkaar niet massaal af zoals in Mexico of in Nederland, waar de oorlog binnen de zogenaamde mocromaffia al dertig doden heeft geëist. Dat er in Antwerpen nauwelijks doden vallen, zou te verklaren zijn door de hechte familiebanden binnen de Marokkaanse gemeenschap. Als je elkaar de ene week treft op een huwelijksbanket, ga je elkaar een week later misschien niet zo snel afschieten. Een Marokkaans meisje zei me eens dat de Marokkaanse drugsjongens uit Antwerpen eigenlijk lieve sukkels waren, in vergelijking met hun Nederlandse tegenhangers, die veel gewelddadiger zijn.”
Voeten rekent in zijn boek af met het “liberale” drugsbeleid in zijn geboorteland, getuige de ondertitel van zijn boek:
Antwerpen in de greep van de Nederlandse Syndicaten.
“Het is een provocerende titel”, geeft Voeten toe. “Collega-onderzoekers aan de universiteiten in Nederland vonden de titel zelfs pesterig. Maar ik vind echt dat het Nederlandse gedoogbeleid verantwoordelijk is voor de situatie waarin we in Nederland, maar ook in Antwerpen, terecht zijn gekomen. Het is allemaal begonnen met een gedoogbeleid tegenover hasj en wiet, maar ondertussen zijn de productie van synthetische drugs en de cocaïnehandel erbij gekomen. Antwerpen is een belangrijke doorvoerhaven van die coke. De Antwerpse groepen spelen vooral een rol als ‘uithalers’, al moet opgemerkt worden dat een aantal ‘kleine jongens’ uit Antwerpen ondertussen is uitgegroeid tot grote jongens. Maar het zwaartepunt ligt toch nog altijd in Nederland.”
In zijn boek doet Voeten ook een aantal opvallende aanbevelingen. Hij pleit voor het doorbreken van de criminele subcultuur en het afbreken van het glamourgehalte van drugsgebruik. In legalisering ziet hij geen oplossing. “Drugskartels gaan echt niet beginnen met de productie van biowijn omdat je drugs plots legaal zou maken. Ze zullen gewoon nieuwe producten maken, die nog gevaarlijker, nog verslavender en nog winstgevender zijn. Kijk maar naar Mexico. Daar hebben de kartels zich op de crystal meth gestort nadat de marihuana werd gelegaliseerd.”
Teun Voeten
Nederlandse journalist en antropoloog
“Er zijn granaatjes ontploft in Antwerpen. Dat is vervelend, maar de criminelen slachten elkaar niet massaal af zoals in Mexico of in Nederland.”
“Drugs legaliseren heeft geen zin. Drugskartels zullen op zoek gaan naar nieuwe producten die gevaarlijker, verslavender en winstgevender zijn.”