Een eerste stap naar dialoog

Ook bij de vijftigste verjaardag van de onafhankelijkheid van Congo, was er al vraag naar, maar toen was het duidelijk te vroeg. Tien jaar later is het koningshuis er wel klaar voor. Koning Filip van België heeft een brief geschreven aan de Congolese president Félix Tshisekedi waarin hij zijn diepste spijt uitdrukt voor het leed en de vernederingen die werden aangericht in naam van zijn betovergrootoom Leopold II. De naam noemt hij niet eens en verontschuldigingen voor het koloniale regime biedt de koning ook niet aan, maar het is wel voor het eerst dat er vanuit het koningshuis kritiek komt op de eigen familie en het eigen verleden. Boudewijn en Albert zijn daar nooit aan toegekomen. Filip bewijst hiermee een koning te zijn van de nieuwe generatie, een koning die, strikt binnen de bevoegdheden en beperktheden van een vorst, in staat is in te spelen op wat leeft in zijn land en die afstand durft te nemen van zijn voorvaderen. Dat is tot nu toe ongezien in België.

Over de brief van de koning is duidelijk lang nagedacht. Elk woord is gewikt en gewogen. Het koningshuis blijft het koningshuis, de communicatie is plechtstatig en niet helemaal direct, maar ze is er wel. Eindelijk. Zwijgen kon ook niet langer. De gevoeligheid over ons koloniaal verleden is nog nooit zo groot geweest. En nooit eerder werd dat verleden gelinkt aan racisme en discriminatie in de huidige samenleving. De Black Lives Matter-beweging doet er wel degelijk toe, zelfs in het Belgische koningshuis.

Er is de voorbije tien jaar ontzettend veel veranderd. De vijftigste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid was dan wel een reden om de redevoering van koning Boudewijn van 1960 te bekritiseren en het antwoord van Patrice Lumumba in de herinnering te roepen, over de gevoelens van de jongere generaties Congolezen in België werd niet gerept. Excuses voor de Belgische rol in de moord op Lumumba waren er wel, maar niemand vroeg zich af wat Congolezen in België voelden.

Die tijd is definitief voorbij. Die jonge generatie heeft een stem en laat van zich horen. En dankzij Black Lives Matter klinkt die stem luider dan ooit. Zo luid dat de koning ze heeft gehoord. Nee, op de dag dat Congo de zestigste verjaardag van de onafhankelijkheid viert, heeft hij geen excuses aangeboden en zijn woorden zijn niet zo direct als die van de jongeren die hij wil bereiken, maar dit is een eerste stap naar een dialoog.