Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Er zijn geen beelden van. Daarom is de dood van mijn zoon geen wereldnieuws”
Moeder overleden Olivier Caramin uit Brasschaat reageert op veroordeling van Australische werkgever
Drie jaar geleden stierf Olivier Max Caramin in Australië op zijn 27ste aan de gevolgen van oververhitting. Dat gebeurde tijdens het oogsten van pompoenen in onveilige omstandigheden. De rechter veroordeelde zijn werkgever nu tot een geldboete van 65.000 dollar (39.000 euro), te betalen aan de overheid voor het niet naleven van Workplace Health and Safety Act, de akte voor veiligheid op het werk in Queensland. “Natuurlijk is zo’n geldboete niet genoeg”, zegt zijn moeder Veerle Van Praag thuis in Brasschaat. “Was er een video geweest van Oli’s laatste uren zoals in de zaak-Chovanec, dan was zijn dood wereldnieuws geweest.”
Het vonnis in de zaak-Caramin dateert al van 2 oktober, maar raakte pas nu bekend. Veerle Van Praag volgde het samen met haar andere kinderen via een livestream in België. “Door het uurverschil liep het proces van 2u tot 4u ’s nachts. Vervolgens was het beraadslaging. Om 6u zijn we terug uit ons bed gestapt voor de uitspraak. Het was een vermoeiende nacht. We zaten samen te luisteren. Dat is een deel van ons verwerkingsproces. Dat is nog lang niet afgesloten.”
De zitting werd niet vertaald en de familie had geen advocaat, want ze was geen eisende partij in deze zaak. “Dat Bradford Clark Rosten voor de rechter is verschenen, de handelaar in groenten en fruit waar Olivier voor werkte, is een rechtstreeks gevolg van het onderzoek naar zijn verdacht overlijden. In Australië werken ze met een getrapt systeem. Onder de groentehandelaar staat de picker of planter die dan weer delegeert naar de opzichter. De zaak is heel vaak uitgesteld geweest. Rosten was niet aanwezig op de zitting. Hij liet zich vertegenwoordigen door zijn advocaat.”
Kerngezond én sterk
Rosten pleitte schuldig aan overtredingen op de arbeidswetgeving. Hij werd alleen veroordeeld tot het betalen van een geldboete. Voor alle duidelijkheid: het is geen schadevergoeding die naar zijn familie gaat. Rosten zou berouw hebben getoond. “Daar hebben wij nooit iets van gemerkt. De pompoenen en meloenen moesten geplukt worden. Hij heeft nooit contact gezocht met ons”, zegt Veerle. “Op die plantage wisten ze niet hoe mijn zoon heette of waar hij woonde. Een jongen uit Ekeren, die ook op die boerderij gewerkt had, is hier over mijn terras geklommen om te komen zeggen dat mijn zoon was ingestort. Hij had telefoon gekregen uit Australië. Hij kreeg dit te horen: Zeg, weet jij Olivier wonen? En Ekeren, ligt dat in de buurt van Brasschaat? Kun je eens langs dat adres?”
Op de resultaten van de autopsie was het tien maanden wachten. “Ze hebben hem helemaal binnenstebuiten gekeerd, om iéts te zoeken om zijn overlijden te verklaren los van de arbeidsomstandigheden. Ze zochten een hartafwijking of een ziekte, maar ze vonden niks. Olivier was kerngezond én sterk. Dat wisten wij allemaal. Anders fiets je geen 17.000 kilometer naar China, hetgeen hij net met zijn broer en twee vrienden had gedaan.”
Donkere urine
Een vriend van Olivier is achteraf naar Australië gereisd en heeft de mensen gesproken die hem in zijn laatste uren gezien hebben. Hij heeft die gesprekken gefilmd.
Het beeld dat daarin geschetst wordt, is hallucinant, net als het politieverslag.
Olivier werkte nog maar pas op de pompoenkwekerij. Volgens een andere co-worker had hij al een goede indruk gemaakt. Op de derde dag was het 35 graden. Zes containers hadden ze al geladen. “Zijn urine was donker, een teken van dehydratie. Hij wou stoppen. Maar de baas heeft hem afgeblaft.
Keep your head down! Kijk naar de lopende band. Het zijn stukwerkers. In zijn laatste bericht via WhatsApp richting de familie stond: ik ben kapot, mijn handen doen zeer, maar de pompoenen wachten. Een afdak was er niet. Iemand zag hoe hij zwalpte en zijn benen over elkaar sloeg. Hij omschreef het zo: als een Bambi. Hij was aan het doodgaan. Pas toen hij viel, hebben ze hem proberen te helpen. Medische hulp of
EHBO-kit? Die waren er niet. Zijn temperatuur was gestegen tot 48 graden.”
Er was geen inwerktijd en geen opleiding. Olivier moest meteen vol aan de bak. Rond backpackers is een business gebouwd die geld wil verdienen aan jonge, krachtige, vitale mensen uit het buitenland. Vaak is dat in slechte omstandigheden en voor een karig loon. Een arbeidsongevallenverzekering? Daar heeft de familie nog niets over vernomen, maar die was er wellicht niet.
Slavernij
De steenrijke zakenman Bradford Clark Rosten die veroordeeld is, werkt met tweehonderd mensen. “Met sommige argumenten van de zitting heb ik het moeilijk. Zoals zijn advocaat die om mildheid vroeg omdat Rosten een zoontje van 7 jaar heeft”, zegt moeder Veerle. “Mijn zoon zag ook heel graag kinderen, hij was scoutsleider. Hij zal nooit kinderen hebben.” Onder Rosten staat dan weer de planter, Zabala, die normaal op 12 oktober voor de rechter moest verschijnen. Dat gebeurt wél op verzoek van de familie. “Hij was de afblaffer. We kregen net bericht dat de zitting is uitgesteld.”
Veerle is eigenlijk mediaschuw. “Ik doe dit interview voor Olivier en voor alle backpackers na hem. Dit verhaal moet verteld worden. Als ik op deze manier één backpacker kan redden, hoeft zijn overlijden niet volledig zinloos te zijn. Rosten heeft erkend dat hij fouten heeft gemaakt. Nu is er wel een afdak en moeten mensen uit noordelijke klimaten nauwgezet geïnformeerd worden over de gigantische hoeveelheden water die je moet drinken als je uren
lang moet werken in de loden hitte. De uitspraak in North Queensland vindt weerklank in de hele fruit- en groentesector Down Under. Olivier is niet het enige slachtoffer van deze slavernij. Er gebeuren nog andere wanpraktijken, zoals seksuele uitbuiting. Ik sta in contact met een Britse moeder wiens dochter werd doodgestoken in Australië in een hostel van een boerderij. Een Duitse moeder zag haar dochter ook overlijden. Op haar tweede werkdag werd ze in een tractor op een schuine helling gezet om te maaien. Die tractor kantelde. Dit is een probleem dat door Europa zou moeten aangepakt worden.”
Zaak-Chovanec
De zus van Veerle woont in New South Wales. “Ik weet niet of ik ooit nog een voet op Australische bodem wil zetten. Mijn kinderen willen wel de plaats bezoeken waar Olivier stierf. Genoegdoening schenkt zo’n vonnis niet. Ik krijg er mijn zoon niet mee terug. Het enige wat ik kan terugwinnen, is backpackers waarschuwen voor ze vertrekken. Door hen bewust te maken van de gevaren bij sommige werkgevers. Waar wij wél blij om zijn, is dat die fruit- en groentehandelaar een afdak, opleiding en EHBO-kits zal voorzien. Voor ons is dit een deel van de verwerking. Wij hebben allemaal een VIS of Victim Impact
Statement mogen schrijven, om te zeggen hoezeer Oliviers dood ons tot vandaag nog altijd raakt. De wonde is nog niet geheeld, de wonde is nog open. Happen in het leven: dat is wat Oli deed. Gulzig happen zelfs. Maar op deze manier had hij nooit geofferd mogen worden.”
Fruit- en groenteteeltbedrijven hebben het dit jaar moeilijk door corona. Het aantal beschikbare plukkers neemt af, vooral uit het buitenland. De sector kampt met een geschat tekort van dertigduizend werknemers. De pompoenen en meloenen rotten weg op het veld. “Corona zou in deze momenten van arbeidsschaarste wel eens een bondgenoot kunnen worden om betere werkomstandigheden en sociale wetten af te dwingen”, zegt Veerle hoopvol.
Veerle moest de voorbije maanden vaak denken aan de weduwe van de Slovaak Jozef Chovanek. Haar man stierf drie maanden na Olivier, ook in een ander land waar hij de voertaal niet machtig was. Ook zij hoopte al die tijd dat het gerecht correct zijn werk zou doen. “Het is pas toen die video naar buiten kwam, dat iedereen besefte hoe mensonterend Chovanec werd behandeld. Als wij een film van de laatste uren van Oli’s leven hadden, was zijn dood ook wereldnieuws. Dan zouden ze hier in Europa pas echt beseffen welke wantoestanden zich afspelen in Australië.”
Veerle Van Praag
Moeder van Olivier Caramin
“Iemand zag hem zwalpen en omschreef het als volgt: hij liep als een Bambi. Hij móést doorwerken. Zijn lichaamstemperatuur was gestegen tot 48 graden.”
Veerle Van Praag
Moeder van Olivier Caramin
“Zo’n geldboete is natuurlijk niet genoeg. Door mijn verhaal te doen, wil ik andere backpackers waarschuwen. Dan hoeft zijn dood niet volledig zinloos te zijn.”