We blijven erop los bouwen

In één jaar tijd zijn er in Vlaanderen 40.000 nieuwe woningen bijgekomen. Ze staan verspreid in het hele gewest, maar als je ze allemaal samen zou zetten, heb je een middelgrote stad. Dat geeft meteen een beeld van de open ruimte die er in een jaar verdwenen is. En het ziet er niet naar uit dat we snel zullen stoppen met alles vol beton te gieten. Alle pogingen om de Vlaamse bouwwoede aan banden te leggen zijn al met een sisser afgelopen.

In 2016 kondigde toenmalig minister van Leefmilieu Joke Schauvliege een betonstop aan tegen 2040. Het bleek al gauw geen al te best plan, niet alleen omdat het wel heel veel tijd verloren liet gaan, maar vooral omdat het geld kostte en niemand dat geld wilde ophoesten. Eigenaars van bouwgrond die door de betonstop niet meer bebouwd mocht worden, moesten immers vergoed worden. De Vlaamse overheid en de gemeenten bleven die factuur naar elkaar doorschuiven, en Schauvliege kreeg geen steun bij haar coalitiepartners. Uiteindelijk werd haar plan “over de verkiezingen getild”, zoals dat zo mooi heet. De nieuwe regering-Jambon maakte dan van de betonstop een bouwshift, een iets minder drastische versie van het eerdere plan, maar even onbetaalbaar. De discussie tussen Vlaanderen en de gemeentebesturen over de te betalen factuur duurt voort.

Het bouwen ook. In gemeenten waar nog veel plaats is gebeurt dat volop. Andere gemeentebesturen proberen zelf een bouwstop in te voeren omdat ze de groene ruimte schrikbarend zien slinken. Er zit totaal geen lijn in het beleid. De ruimtelijke ordening in Vlaanderen blijft een zootje. We bouwen waar we maar kunnen. En dat gaat ons uiteindelijk veel meer kosten dan een stop of een shift. Om precies te zijn: 33 miljard tegen 2040. Dat bleek uit een studie die Joke Schauvliege liet uitvoeren in 2017. Juist omdat we zo verspreid wonen, zullen de kosten voor wegen, riolering, mobiliteit en energie almaar hoger oplopen. Als we wel een stop invoeren en erin slagen om mensen meer geconcentreerd te doen wonen, moet de overheid nog altijd miljarden uitgeven aan eigenaars van gronden, maar alles bij elkaar gerekend komen we dan 12 miljard goedkoper uit tegen 2040.

En nu hebben we het niet eens over de groene ruimte die we creëren met een bouwstop of -shift. Groen, rust, zuivere lucht, je kunt dat moeilijk in geld uitdrukken. Maar hebben we in de coronacrisis niet gemerkt hoe hard we het nodig hebben? Welke regering zal eindelijk de moed hebben om in te grijpen voor Vlaanderen helemaal gebetonneerd is?