Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Helemaal alleen in het Witte Huis
President Donald Trump spartelt om de macht te behouden. Zijn verklaring dat hij gewonnen heeft en dat het tellen moet stoppen, valt slecht in de brede entourage die hem tot nu door dik en dun steunde. De harde realiteit is dat de partij hem eigenlijk niet echt meer nodig heeft. Integendeel zelfs.
Nadat Trump tijdens de verkiezingsnacht had uitgehaald over de “massale fraude” en zichzelf tot winnaar had gekroond, nodigde hij vicepresident Mike Pence op het podium uit. Met een uitgestreken gezicht zei die dat “er nog veel stemmen geteld moeten worden”. Net nadat de president er enkele momenten daarvoor op gehamerd had dat het tellen moest stoppen.
Heel wat kopstukken van de partij schuwden achteraf de media. Ze deden er het zwijgen toe. Het was het eerste signaal dat de president, die ze normaal door dik en dun verdedigen, vrij geïsoleerd staat na zijn uithaal. De meesten vroegen zich in alle anonimiteit af wat hem had bezield.
Euforie aan diggelen
Volgens reconstructies was het een breaking news van zijn geliefde zender Fox die de president deed flippen. Nadat Florida was gevallen voor Trump zag men in het Witte Huis een herhaling van 2016. Wat later lag die euforie aan diggelen.
Uitgerekend Fox, de zender die Trump groot had gemaakt en door dik en dun had gesteund, riep rivaal Joe Biden uit tot winnaar in het conservatieve nest Arizona. Trump was woest, het Witte Huis belde de zender om het bericht weer in te trekken. Zelfs een rechtstreekse telefoon van schoonzoon Jared Kushner naar Fox-eigenaar Rupert Murdoch mocht niet baten. Het tegendeel gebeurde. Er volgde veel tekst en uitleg waarop Fox zich gebaseerd had na het tellen van zowat 75% van de stemmen. Met de aankondiging dat Arizona – dat trouwens nog steeds hangende is – verloren was, kon een kruis gemaakt worden door het plan om tijdens de verkiezingsnacht Trump tot winnaar van de presidentsverkiezingen uit te roepen. Dat vond toch zijn intieme kring aan adviseurs. Een bescheiden speech om in de verf te zetten dat het goed liep, moest volstaan. Trump besliste anders en maakte er een tirade van. En de vicepresident distantieerde zich.
Pence was niet het enige Republikeinse kopstuk dat Trump in de wind zette. Wie wel reageerde, was meestal behoorlijk scherp. De fractievoorzitter van de Republikeinse meerderheid in de Senaat, Mitch McConnell, die vier jaar lang geen woord van kritiek had op de president, viel hem ook af. “Het is niet ongebruikelijk dat mensen een verkiezingsoverwinning claimen. Dat gebeurde op meerdere gelegenheden. Maar een overwinning opeisen is wat anders dan het stopzetten van het tellen.” Andere grote namen waren nog minder omzichtig. Senator en superfan Marco Rubio liet weten dat “het resultaat van de presidentiële verkiezingen bekend zal zijn als alle legale stemmen zijn geteld”. Voormalig gouverneur Chris Christie, een hondstrouwe aanhanger en een gewaardeerd adviseur van Trump, zette zijn voet. “Er is absoluut geen grond voor de uitspraken van Trump. Er komt in verkiezingen een moment dat je het proces zijn werk moet laten doen. Voor je een oordeel velt dat de resultaten zijn gemanipuleerd.” Voormalig senator Rick Santorum reageerde ontzet. “Ik ben erg geschokt door wat de president heeft verklaard.”
Kwaad, euforisch, apathisch
Ook de conservatieve media zetten Trump in de hoek. De erg populaire commentator Rick Shapiro reageerde scherp: “Nee, Trump heeft de verkiezingen niet gewonnen. Het is erg onverantwoord dat hij dat zegt.” Het enerveerde de president nog meer. Hij telefoneerde als een gek naar de partijverantwoordelijken in de verschillende staten om hen uit te kafferen. Dat ook amper een van de stemmen die hem op Fox altijd de hemel in prijzen zijn kant koos, hakte er zwaar in. Sindsdien schommelt zijn gemoedstoestand volgens de Amerikaanse media tussen kwaad, euforisch en apathisch.
Republikeinse vertegenwoordigers in de staten waar Trump zijn offensief voert, doen wat hen gevraagd wordt bij het indienen van de stapel klachten. Maar de top wacht af wat er gebeurt voor ze beslissen of ze Trump met volle kracht zullen steunen of dat ze hun handen van hem aftrekken terwijl hij zich vastklampt aan de macht.
In principe heeft Trump zijn nut gehad voor de partij en kunnen ze hem bedanken voor bewezen diensten. In het Huis van Afgevaardigden scoorde de partij beter dan gedacht, de Republikeinse meerderheid lijkt net overeind te blijven, de partij heeft meer dan de meubelen gered. Het Hooggerechtshof zit voor jaren goed en daar ligt nu een dossier om Obamacare te kelderen. Bovendien kunnen de Republikeinen Biden het leven zuur maken, zodat ze kunnen hopen op een aanval op de meerderheid van het Huis bij de tussentijdse verkiezingen in 2022. Nu even incasseren om op lange termijn opnieuw grote stappen te kunnen zetten, is niet zo’n gekke strategie.
Troonopvolging
Bovendien riskeert men met een generatie Trumps te zitten als hij niet gelost wordt. De ambitie van dochter Ivanka als troonopvolgster lijkt wat getemperd, die van Donald Jr., nog een groter ongeleid projectiel dan zijn vader, piekt. De kern van de traditionele Republikeinse partij ziet dat echt niet zitten. Zoals een expert politiek en sociale media het samenvatte. “Mr. Twitter destabiliseert nu de plannen van de partij op lange termijn. Wie denkt als een traditionele Republikein, weet wat hij moet doen.”
Republikeinen hebben de reputatie cynische opportunisten te zijn. Het kan dus voor Trump nog alle kanten uit. Maar voorlopig staat hij er niet te best voor.
Mitch McConnell Fractievoorzitter Senaat
“Een overwinning opeisen is wat anders dan het stopzetten van het tellen.”
Chris Christie Voormalig gouverneur
“Er is absoluut geen grond voor de uitspraken van Trump.”
Mike Pence Vicepresident
“Er moeten nog veel stemmen geteld worden.”