Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Merkel en Michel willen olifant weg uit kamer
Duits bondskanselier en Europees voorzitter onderhandelen met premiers Polen en Hongarije
Om niet nog meer potten te breken, hield Charles Michel de discussie met Hongarije en Polen kort: “De magie van de EU is dat we oplossingen vinden, ook als dat zeer moeilijk lijkt.”
“De olifant in de kamer.” Zo omschreven Europese diplomaten de crisis rond de Europese meerjarenbegroting en het corona-herstelfonds voor aanvang van de virtuele Europese top. Die vergadering was al langer gepland om de strijd tegen de pandemie te helpen stroomlijnen tussen de lidstaten, maar werd overschaduwd door het Poolse, Hongaarse en Sloveense verzet tegen het mechanisme dat lidstaten zal kunnen sanctioneren als ze de rechtsstaat manifest schenden.
Er was Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, veel aan gelegen om te beletten dat de olifant nog wat meer van het servies in de kamer zou vernietigen. Samen met de Duitse kanselier Angela Merkel had hij daarom vooraf al druk overleg gepleegd met de Hongaarse premier Viktor Orban en zijn Poolse collega Mateusz Morawiecki.
Migratiebeleid
Het goede nieuws is dat alles beleefd verliep. Michel besloot geen ‘tafelronde’ te houden, waardoor de discussie niet langer dan twintig minuten duurde. Orban en Morawiecki lichtten toe waarom ze maandag hun veto hadden gebruikt tegen de meerjarenbegroting 2021-2027 en het herstelfonds, en de Sloveense premier Jansa waarom hij zich bij hen had aangesloten. “We hebben weinig nieuws gehoord. Ze zeiden alle drie wel dat er een akkoord gevonden moet worden”, zei de Belgische premier Alexander De Croo (Open Vld) achteraf.
Het slechte nieuws is dat een snelle oplossing niet in zicht is. Het is niet eens duidelijk of Orban en co. dit zien als een tijdelijke crisis om iets binnen te halen, of aansturen op een grote clash. Merkel en Michel kregen groen licht om ‘onder de waterlijn’ naar een uitweg te zoeken. “We onderschatten de ernst van de situatie niet”, zei een EU-bron.
De entourage van Orban zou aan sommige journalisten hebben laten verstaan dat Hongarije aandringt op een politieke verklaring waarin duidelijk staat dat het migratiebeleid niet onder het toepassingsveld van het sanctiemechanisme valt. Orban zelf had woensdag deze verklaring afgelegd: “In Brussel beschouwen ze alleen landen die migranten binnenlaten als landen waar de rechtsstaat geldt. Landen die hun grenzen bewaken, komen daarvoor niet in aanmerking.”
Het Poolse parlement keurde twee uur voor het begin van de top een resolutie goed met een steunbetuiging aan de opstelling van de Poolse regering. Morawiecki had woensdag nog olie op het vuur gegooid: “De rechtsstaat en inbreuken erop zijn de propagandastok van de EU geworden. We herinneren ons het gebruik daarvan nog goed uit de tijd van het communisme. We zeggen luidop ja tegen de EU, maar even luidop neen tegen mechanismen die ons straffen als kinderen en die Polen en andere lidstaten ongelijk behandelen.”
Orban en Morawiecki klagen dat hun landen onterecht behandeld werden door Jean-Claude Juncker en Donald Tusk, de voorgangers van Commissievoorzitster Ursula von der Leyen en Charles Michel, en zeggen dat ze het vertrouwen in de Commissie verloren zijn. Binnen het sanctiemechanisme waarover het Europees Parlement en de 24 lidstaten het eens werden, is het de Commissie die een sanctieprocedure op gang trekt.
Aanpak rond winterreizen
De 27 leiders hadden het ook over de pandemie. Nu de kerstvakantie en het skiseizoen voor de deur staan, moet er vermeden worden dat de ene lidstaat maatregelen neemt die andere landen in de problemen brengen. “Als we de derde “kerstgolf” willen vermijden, hebben we een Europese aanpak voor winterreizen nodig”, zei De Croo tijdens de bijeenkomst. Maar omdat volksgezondheid een nationale bevoegdheid is, blijkt het niet simpel om concrete afspraken te maken.
Mateusz Morawiecki
Premier Polen
“We zeggen luidop neen tegen mechanismen die ons straffen als kinderen.”