“In tijden van crisis mogen we niet kieskeurig zijn”

Vaccin AstraZeneca 70% doeltreffend, heel wat minder dan dat van Pfizer en Moderna

Het AZD1222-vaccin dat door de universiteit van Oxford en de Brits-Zweedse farmareus AstraZeneca is ontwikkeld, is voor ruim 70% doeltreffend. Dat betekent dat het minder effectief is dan de vaccins van Pfizer en Moderna. Hoe komt dat? Willen we het dan wel? En zijn Belgen die het ene vaccin krijgen dan beter beschermd dan Belgen met het andere?

Drie onderzoeksgroepen hebben intussen bekendgemaakt dat ze een vaccin hebben ontwikkeld tegen het coronavirus. Zo kondigden de Amerikaanse farmareus Pfizer en het Duitse BioNTech aan dat hun vaccin voor meer dan 90% efficiënt is én klaar voor productie. Ook het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna kwam met een veelbelovend resultaat: dat vaccin zou zelfs 94,5% effectief zijn.

De 70% effectiviteit van het AZD1222-vaccin van de universiteit van Oxford en het Zweedse AstraZeneca klinkt in vergelijking dan maar weinig doeltreffend. “Maar in tijden van crisis moeten we niet kieskeurig zijn”, zei epidemioloog Pierre Van Damme eerder aan Terzake. “We verwachten dat ze allemaal doeltreffend zullen zijn.”

En ook vaccinoloog Geert LerouxRoels (UZ Gent) vindt 70% nog altijd een goed resultaat. “Als men dit vaccin grootschalig gaat uitrollen, zal een grote meerderheid van de gevaccineerden wel degelijk beschermd zijn. Maar er zullen dus individuen zijn die toch een infectie kunnen oplopen, ook al hebben ze het vaccin gekregen.”

Milde ziektesymptomen

Al wil dat niet zeggen dat die mensen ook erg ziek worden. “Het kan zijn dat iemand die gevaccineerd is wel antistoffen aanmaakt. Niet voldoende om beschermd te zijn tegen een coronabesmetting, maar misschien wel voldoende om niet in het ziekenhuis te belanden. Als ze slechts milde ziektesymptomen ontwikkelen, hoeven ze niet naar de dokter of de spoeddienst. En zo raakt onze gezondheidszorg niet overbelast, dat is óók goed nieuws.” “Elk nadeel heeft trouwens zijn voordeel”, zegt vaccinoloog Johan Neyts (KU Leuven). “AstraZeneca klinkt voor velen wellicht minder aanlokkelijk vanwege de lagere effectiviteit, maar het is wel goedkoper te verdelen. Omdat het AstraZeneca-vaccin houdbaar is bij temperaturen van rond de vijf graden, is het veel toegankelijker voor lage-inkomenslanden.” Het vaccin van Pfizer moet daarentegen bewaard worden bij min zeventig graden, dat van Moderna bij min twintig graden. AstraZeneca heeft zijn vaccin op twee verschillende manieren getest. “Eén groep van 2.741 mensen kreeg een halve dosis van het vaccin toegediend en een maand later nog een volledige dosis”, zegt Neyts. “In die groep was er een doeltreffendheid van 90%. Bij de andere groep, ruim achtduizend personen, werd twee keer een volledige dosis gegeven, wat voor een doeltreffendheid van 62% zorgde. Samen geeft dat dus een gemiddelde van 70%.” Opvallend: de groep die twee volledige doses kreeg, scoorde dus minder goed. “Het is inderdaad wat vreemd. Maar ik bekijk het optimistisch: door twee strategieen te testen, kan AstraZeneca nu schakelen en alleen verdergaan met de beste optie. Dan zitten ze wél aan een hogere effectiviteit. De vraag is of het in die kleinere testgroep voldoende onderbouwd is.”

Geert Leroux-Roels

Vaccinoloog UZ Gent

“Het kan dat iemand die gevaccineerd is wel antistoffen aanmaakt. Niet voldoende om beschermd te zijn tegen een besmetting, maar misschien wel om niet in het ziekenhuis te belanden.”

Wie krijgt welk middel

Een andere vraag: als er drie vaccins zijn die niet allemaal even doeltreffend zijn, wie krijgt dan welk vaccin? “Er is nog veel stof tot nadenken”, zegt Neyts. “Je zou kunnen stellen dat het vaccin van Pfizer, met een doeltreffendheid van 90%, naar het zorgpersoneel en naar de risicogroepen kan gaan. Het AstraZeneca-vaccin kan dan naar een andere groep gaan, bijvoorbeeld de 20- tot 40-jarigen. Maar dat zijn vraagstukken die later beantwoord zullen worden, eerst moeten we nog verder onderzoek afwachten. Het kan goed zijn dat het vaccin van AstraZeneca uiteindelijk ook nog een doeltreffendheid van 90% bereikt.” Bovendien zal het vaccineren nog even op zich laten wachten. “Het is niet omdat eind december de eerste vaccins zouden binnenkomen, dat iedereen binnen de maand gevaccineerd zal zijn. Men gaat ervan uit dat de grootste bulk aan dosissen voor het tweede en derde kwartaal van 2021 zal zijn. We moeten nog een relatief lange periode voorzichtig zijn”, tempert premier Alexander De Croo (Open Vld) de verwachtingen.