Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Generaal neemt wraak via rode diepzeegarnaal
Libische krijgsheer heeft lot van 18 Siciliaanse vissers in handen
Tussen Italië en Libië wordt een bittere oorlog uitgevochten om de rode diepzeegarnaal, een delicatesse. Vroeger draaide de strijd om geld. Nu gaat het om politiek. In september werden achttien Siciliaanse vissers onderschept door het rebellenleger van generaal Haftar. Hij eist een gevangenenruil. Hij wil vier voormalige voetballers die veroordeeld zijn voor moord en mensensmokkel terug naar zijn land krijgen. De achttien zijn het slachtoffer van de wraak van de generaal die de regering in Rome voor schut wil zetten.
Op 1 september vertrekken twee vissersboten uit de haven van Mazzara del Vallo. Als alles goed gaat, keren ze na dertig dagen terug. Met aan boord de prijs waar alle lokale vissersboten op azen: de rode diepzeegarnaal. Ze stoten op een patrouille van de Libische kustwacht die de boten in beslag neemt. De acht Italianen en tien Tunesiërs, Senegalezen en Indonesiërs die al decennia in het land wonen, worden opgesloten in een gevangenis nabij Benghazi.
Ze zijn in handen gevallen van de troepen van generaal Khalifa Haftar, de vijand van de door de VN erkende Regering van Nationale Eenheid. Al meer dan vijftig dagen kamperen familieleden in Rome om de regering onder druk te zetten hen vrij te krijgen. Meer contact dan een heel kort telefoontje is er tot nu niet geweest.
Erfenis van Kadhafi
Moeilijkheden tussen Siciliaanse vissers en Libische patrouilles zijn niet nieuw. In 2005 begonnen de problemen echt. De toenmalige leider kolonel Kadhafi had unilateraal de territoriale wateren uitgebreid van de gebruikelijke twaalf naar 74 mijl. Internationaal werd die wijziging die nooit erkend. Het kon de dictator niet schelen. De voorbije 25 jaar werden minstens vijftig Italiaanse vissersschepen in
beslag genomen, dertig vissers gevangengenomen en werden er tientallen gewond. Sommigen boten telden tientallen kogelinslagen.
De EU protesteerde wel tegen de illegale uitbreiding van de Libische territoriale wateren, maar deed niets. Italië evenmin. Men loste er elke nieuwe situatie in der minne op en liet de situatie verrotten. Silvio Berlusconi ging er prat op dat hij de telefoon oppakte en de zaak met “zijn vriend de kolonel” regelde. Daar kwam wat geld onder tafel aan te pas. Het vrijgeven van een boot was goed voor 50.000 euro. Soms kreeg Italië daarvoor alleen de bemanning terug. Meestal bemanning en een vissersboot die zowat uitgekleed was.
Betalen voor bescherming
Omdat Rome weinig in het werk stelde om de durende visserijoorlog via diplomatieke weg op te lossen, begonnen de autoriteiten Mazzara del Vallo dan maar zelf beschermingsmaatregelen te treffen. Om te redden wat er te redden viel. De vissersvloot was mee door het geweld op zee teruggelopen van 350 boten naar amper zeventig nu. In tien jaar zijn vierduizend jobs verdwenen.
Om de veiligheid van de vissers te kunnen verzekeren, werd vorig jaar door de lokale visserijvereniging een akkoord gesloten met de opstandige generaal. Hij zou hen, tegen betaling uiteraard, beschermen tegen interventies van dat deel van de kustwacht dat onder bevel van Tripoli staat. Na diplomatiek protest vanuit de Libische hoofdstad werd de deal ingetrokken, tot ergernis van de generaal die een bron van inkomsten de grond zag ingeboord.
In september werd ook geprobeerd losgeld te betalen. Maar men ving dit keer bot bij de opstandige generaal. Hij is kwaad op de regering in Rome. Het is geen te onderschatten vijand. Tegen hem loopt in de VS een proces wegens
oorlogsmisdaden.
Gevangenenruil
Het lijkt er sterk op dat Haftar bezig is met een strafexpeditie tegen Italië, met als grootste slachtoffers de vissers. De inbeslagname van de vissersboten
gebeurde op een opmerkelijk moment: net op de dag van het bezoek van de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Di Maio aan de rivaliserende regering in Tripoli. Het had Haftar woedend gemaakt. In een niet zo ver verleden was Italië nog een bondgenoot.
De vissers zijn politieke gijzelaars. Hun familie roept om hulp van Rome én Brussel maar krijgt geen gehoor. Op de EU is men in Mazzara del Vallo razend. Sinds Europa Libië betaalt om mensensmokkel op zee tegen te gaan, is de toestand nog gevaarlijker geworden. De kustwacht wordt in het kader van dat plan uitgerust en getraind om boten te onderscheppen.
Om Italië op de knieën te krijgen, vraagt men vanuit Benghazi nu een gevangenenruil. Sinds 2015 zitten er vier beloftevolle Libische voetballers in de Italiaanse cel. Ze werden tot dertig jaar veroordeeld wegens mensensmokkel en moord. Op een oude vissersboot zaten toen 363 mensen op elkaar gepakt van wie een groot deel in het ruim. Bij gebrek aan zuurstof wilden die naar het dek komen, maar ze werden met geweld teruggedreven. 49 opvarenden overleefden de tocht niet.
Di Maio heeft de ruil resoluut afgewezen. Ook de veroordeelden willen niets met Haftar te maken hebben. Ze willen hun onschuld als gewone opvarenden in beroep aantonen.
Na bijna drie maanden in de beruchte Libische gevangenissen is er zelfs nog geen eerste stap gezet in onderhandelingen om de achttien vrij te krijgen. En krijgt Haftar wat hij wil. De inwoners van het vissersstadje en de Italiaanse publieke opinie hebben het gehad met een regering die machteloos staat tegen een krijgsheer.