Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Eerste smaakcentrum van België opent in Zwijndrecht
Behandeling moet Covid-19-patiënten weer laten genieten van eten
In Zwijndrecht gaat volgende week het eerste smaakcentrum van ons land open. Mensen met smaakverlies door chemotherapie of als blijvend gevolg van Covid-19 kunnen er terecht om te leren wat ze wel nog kunnen proeven. Chef gastro-engineering Lobke Van den Wijngaert uit Burcht is de drijvende kracht achter dit centrum. Zij was eerder betrokken in het smaaksturingsproject bij kankerpatiënten samen met Karel de Grote Hogeschool en Kom op tegen Kanker. Samen met onder meer de UA en het UZA zet ze nu ook een wetenschappelijk begeleid onderzoek op om smaaksturing bij Covid-19patiënten te testen.
In Zwijndrecht gaat volgende week het eerste smaakcentrum van ons land open. Mensen met smaakverlies door chemotherapie of door Covid-19 kunnen er bij Lobke Van den Wijngaert (31) terecht om te leren wat ze wel nog kunnen proeven en hoe ze dat kunnen gebruiken om weer lékker te eten. Lobke is chef gastroengineering, een jonge discipline die we steeds vaker gaan zien opduiken.
Naar smaak- en reukverlies gaat er de jongste tijd wel meer aandacht omdat het een van de typische symptomen is van Covid-19. Bij de meeste patiënten komen de smaak- en reukzin snel weer terug, maar bij sommigen duurt het herstel langer of blijft het uit.
Kankerpatiënten die chemotherapie krijgen, zijn vaak bekend met het probleem van reuk- en smaakverlies – de twee hangen nauw samen. De chemo kan de systemen aantasten die hun smaak definieert, soms tijdelijk, maar soms heel lang. Zonder smaak krijg je ook geen genot van eten en dus ook minder zin. Patienten eten minder en vallen af, terwijl het voor hun therapie juist
zaak is om op krachten te blijven. Kankerpatiënten
Op die patiënten is Lobke Van den Wijngaert uit Burcht zich enkele jaren geleden gaan richten, in samenwerking met het Center for Gastrology en primaryfoodcare, Karel de Grote Hogeschool en Kom op tegen Kanker. Als eindproef van haar opleiding tot chef gastro-engineering aan het Center for Gastrology in Leuven ging ze onderzoeken of de ‘smaaksturing’ die ze had aangeleerd en toegepast bij ouderen, ook zou werken bij kankerpatiënten.
“En het werkte”, vertelt Lobke. “Anders – maar ook kankerpatienten kunnen met de juiste handvatten weer genieten van lekker eten. Dat is de doelstelling, niet meer en niet minder. Smáák hebben van eten, doet ook eten. En die energie hebben zij zeker nodig.”
Smaaksturing houdt in dit geval in dat Lobke op zoek gaat naar wat een patiënt wél nog kan proeven en lekker vindt. “Het ‘driezenuwsysteem’ waarmee we pittige smaken en koolzuur kunnen proeven, dat blijft meestal intact. Van daaruit bouwen we verder: houdt de patiënt van zoet, zuur, zout, bitter of umami? Zo’n smaakrapport noem ik een puzzel die we proberen te leggen. En je merkt het meteen wanneer de puzzel ligt: een patiënt die iets lekker vindt, dat zie je aan een blik in zijn of haar ogen. Het hoeft zelfs niet uitgesproken te worden.”
Brood met tijm en appelsiensap
In het onderzoek ging Lobke destijds voor zestig kankerpatiënten in het Antwerpse Sint-Augustinusziekenhuis op zoek naar een passend recept voor brood. “Bij iemand met een zoetzure smaak die bijvoorbeeld gunstig reageert op tijm, voegen we gedroogde tijm, honingtijm en appelsiensap toe”, vertelt Lobke. “Collega’s in Italië deden met hun patiënten hetzelfde met Napolitaanse pizza en collega’s in Nederland met een tajine. Het komt telkens op hetzelfde neer: smaak is iets individueels en vraagt om een individuele aanpak.”
Vandaar dat Lobke vragen had bij haar werk als leidinggevende chef-kok in de ontmoetingsruimte van een woonzorgcentrum in Zwijndrecht: “Iets dat bij veel ou
Lobke Van den Wijngaert
Chef gastro-engineering
“Patiënten hebben nood aan hulp om weer gráág te leren eten.”
deren in de smaak viel, deed dat niet bij jongeren, en vice versa. Ik kon er niet naar mijn eigen smaak koken, zoals chef-koks dat in hun restaurants wel doen: ze proeven zelf en gaan ervan uit dat anderen het dan ook lekker zullen vinden.
Dat is logisch. Als klanten het inderdaad lekker vinden, komen ze terug. Indien niet, blijven ze weg. Dat kun je in een woonzorgcentrum of een ziekenhuis natuurlijk niet. Daar wordt nu nog voor een grote doelgroep gekookt, maar we zitten op een keerpunt. Bewoners en patiënten hebben nood aan hulp om weer gráág te leren eten.”
Smaakrapport
“Maar een mens moet ergens beginnen, en dat is met het eerste smaakcentrum van het land. Dat komt vanaf volgende week in huis bij Z+ Pharma in Zwijndrecht, bij apotheker Bjorn Simons. Daarnaast kunnen we een beroep doen op een netwerk van professionals in de zorg, want dat is heel belangrijk: ik werk wetenschappelijk onderbouwd. Smaaksturing is een jonge discipline, niet meer dan tien jaar oud en echt vanuit Leuven ontwikkeld. Een tweede smaakcentrum in ons land komt er volgend jaar, in Nederland openen er binnenkort vier. We zullen er de komende jaren nog veel meer van horen.”
Lobke maakt er vanaf volgende week voor kankerpatiënten en mensen met smaakverlies door Covid-19 tijdens een intakegesprek een persoonlijk smaakrapport. “Via een app kunnen clienten permanent met mij in contact staan, en ze krijgen meteen een paar recepten mee om aan de slag te gaan. Niet met moeilijke ingrediënten, want het mag zo weinig mogelijk veranderen aan hun dagelijkse leven. Ze krijgen fotootjes van producten mee om te gaan winkelen, want niet iedereen heeft al gehoord van gember of honingtijm. Alles inbegrepen kost een coachingtraject van een maand 189 euro, met een terugkommoment aan het einde. Er zijn ook trajecten van twee of drie maanden. Terugbetaling van de mutualiteiten en verzekeraars is er niet, maar daar gaan we wel voor ijveren.”
Nog een weetje: de tongkaart die velen kennen, met verschillende zones op onze tong die zouden instaan voor elk een andere smaak, die klopt niet, zegt Lobke. “Smaak is veel complexer en individueler dan dat.”