Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Ze hebben er een hutsepot van gemaakt”
Groeiende onzekerheid over 7,5 miljoen bestelde coronavaccins
Er is onrust ontstaan over het coronavaccin van AstraZeneca. Vooral de voorbarige manier waarop de farmagigant communiceert over de tussentijdse onderzoeksresultaten doet de wenkbrauwen fronsen. “Ze hebben hier en daar wat kantjes afgereden, maar ik vertrouw erop dat het goed afloopt”, zegt vaccinoloog Geert Leroux-Roels van de UGent.
Het Brits-Zweedse AstraZeneca heeft er geen goede week op zitten. Nochtans begon het prima. Maandag maakte het farmabedrijf beloftevolle resultaten bekend van zijn coronavaccin. Bij een juiste dosering heeft het een werkzaamheid van 90%. Daarmee komt het in de buurt van wat de vaccins van Pfizer en Moderna beloven. Maar waar die twee de waarde van hun aandelen zagen klimmen, gebeurde bij AstraZeneca het omgekeerde: het verloor deze week meer dan 5%.
Toeval?
Dat komt in de eerste plaats door de belabberde communicatie van het bedrijf. Dat de 90% een toevalstreffer was dankzij een fout in de dosering, werd in het eerste communiqué verzwegen. Een deel van de deelnemers kreeg per ongeluk eerst een halve dosis en een maand later een volledige dosis, in plaats van twee volledige dosissen.
Voor een goed begrip: het is volgens vaccinologen perfect mogelijk dat een lagere dosis een vaccin net beter maakt. Alleen hebben de wetenschappers van Oxford, die het vaccin ontwikkelden, nog geen verklaring gevonden voor het fenomeen.
Dat is vervelend, want intussen gingen meerdere alarmbellen af die de onderzoeksresultaten onzeker maken. Slechts 2.800 deelnemers kregen de anderhalve dosering. Dat is te weinig om zeker te zijn van de doeltreffendheid. “Toeval kan hier nog een rol spelen”, zegt vaccinoloog Geert Leroux-Roels (UGent). Bovendien
werden twee studies bij elkaar gegooid: een Britse en een Braziliaanse. De foute dosering gebeurde alleen in de Britse studie. Met andere woorden: dat de werkzaamheid verschilt – 90% tegenover 63% – ligt mogelijk niet alleen aan de dosering, maar ook aan factoren als etniciteit en demografie.
Geen resultaten bij ouderen
De kritiek in Angelsaksische media is snoeihard. John LaMattina, een vroegere topman van Pfizer, zei in een tweet dat het “moeilijk te geloven” is dat Amerikaanse toezichthouders een vergunning zullen afgeven voor een vaccin waarvan de optimale dosis maar aan 2.800 mensen is gegeven.
Moncef Slaoui, het BelgischMarokkaanse hoofd van de Amerikaanse vaccinstrategie, zorgde voor nog een dreun. Hij liet weten dat de deelnemers die zo’n anderhalve dosis kregen 55 jaar of jonger waren. De resultaten zeggen dus niets over wat het vaccin doet bij ouderen, en dat is nu net de kwetsbare groep als het gaat om Covid-19.
Dat Slaoui hiermee naar buiten kwam en niet AstraZeneca, is de zoveelste communicatieblunder. “Men had van bij het begin transparant moeten zijn over de accidentele halve dosis en het feit dat de leeftijden verschillend zijn in beide studies”, zegt vaccinoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen). “Ze hadden beide studies, de Braziliaans en Britse, apart moeten rapporteren. Dat was het minste wat ze konden doen.”
Dat zegt ook immunoloog Corinne Vandermeulen van de KU Leuven. “Mensen hebben nood aan positief nieuws dat hen toelaat om opnieuw vertrouwen in de toekomst te hebben, maar deze manier van communiceren schept onduidelijkheid en foute verwachtingen, wat dan weer leidt tot onzekerheid en angst voor het vaccin.”
Toch beloftevol
Ons land heeft 7,5 miljoen dosissen van het Oxford-vaccin bij AstraZeneca besteld. Aan dat plan verandert niets, en dat hoeft volgens de experts ook niet. Hoe verwarrend de communicatie sinds maandag ook is verlopen, het vaccin blijft beloftevol. Het is relatief goedkoop – vergelijkbaar met de prijs van een meeneemkoffie – en kan worden bewaard in een koelkast. De vaccins van Moderna en Pfizer kosten al snel evenveel als een driegangenmenu en vereisen een complexe logistiek.
Volgens Leroux-Roels heeft AstraZeneca er “een hutsepot” van gemaakt. “Ze hebben zaken samen gegooid en een en ander proberen weg te moffelen. Dat hier kritiek op komt, is meer dan terecht. Maar het vaccin kan toch essentieel worden in de bestrijding van de pandemie.”
Oxford en AstraZeneca beloven een nieuwe studie op te zetten om de doeltreffendheid van de dosering beter te kunnen aantonen. De productie kan mogelijk wel vertraging oplopen, zegt Vandermeulen. “Ik heb vertrouwen in het team van Oxford dat zij er alles aan zullen doen om deze verrassende resultaten op te helderen. Mogelijk zal dat niet lukken voor er gestart wordt met de vaccinatieprogramma’s.”
Pierre Van Damme
Vaccinoloog UAntwerpen
“Men had van bij het begin transparant moeten zijn over de accidentele halve dosis en het feit dat de leeftijden verschillend zijn in beide studies.”