Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Zwarte Piet blijft in het aanbod zitten, dit is geen polemiek waard”
Nabilla Ait Daoud (N-VA), schepen van Bibliotheken, over boekencollectie
Zwarte Piet en roetveegpieten liggen broederlijk naast elkaar in het aanbod van kinderboeken in de Antwerpse bibliotheken. Een grote schoonmaak zoals in Nederlandse bibliotheken, komt er niet. “We gaan geen polemiek beginnen over een kinderfeest”, zegt schepen van Bibliotheken Nabilla Ait Daoud (N-VA). “De emoties lopen soms hoog op in dit debat, maar laten wij daar als stad het hoofd koel houden.”
In Nederland zijn openbare bibliotheken bezig om kinderboeken met daarin Zwarte Piet uit de collectie te halen en in de meeste bibliotheken is dit wellicht het laatste jaar dat het hulpje van de Sint in zijn traditionele vorm er te zien zal zijn. Zulk een vaart loopt het in de Antwerpse bibliotheken niet.
Ook in ons land is al enkele jaren een debat over Zwarte Piet aan de gang. Volgen de Antwerpse bibliotheken het voorbeeld van Nederland?
Nabilla Ait Daoud: “In Antwerpen kiezen we bewust voor een andere weg dan in Nederland. We passen onze collectie niet aan en jeugdboeken waarin Zwarte Piet aanwezig is, blijven in de rekken staan. Ik heb eerlijk gezegd geen zin in elk jaar hetzelfde vermoeiende debat over een kinderfeest. En ik vermoed vele Antwerpenaren met mij. Het laatste wat we willen is dat er een polemiek ontstaat over een kinderfeest. In Nederland zien we waartoe dit leidt. Daar is er zelfs al geweld gebruikt in de discussie rond de knecht van de Sint.”
Denkt u niet dat de discussie over de aanwezigheid van een Zwarte Piet ook hier alleen maar feller gaat worden?
“Dat debat wordt nu al gevoerd en daar is niets verkeerd mee. Zeker in een stad die zo divers is als Antwerpen. Onze stad verandert, de tijdgeest ook. Onze tradities evolueren mee. En met die diversiteit wordt in het aanbod van onze bibliotheken ook rekening gehouden. Voor wie eraan twijfelt, in de collectie staan ook boeken over Sinterklaas waarin Zwarte Piet geen rol speelt.”
“Steeds meer uitgeverijen brengen al een tijdje boeken op de markt waarin Zwarte Piet vervangen is door roetveeg- of andere pieten. Uitgeverij Clavis is daar een goed voorbeeld van. Uiteraard worden ook die boeken gekocht door onze bibliotheken. Het is best mogelijk dat er over een aantal jaren geen enkel boek, waarin Zwarte Piet figureert, meer verkocht wordt.”
Behalve een verzamelplaats voor boeken is een bibliotheek ook een plek die alle soorten van mensen op bezoek krijgt. Moet de bibliotheek geen voorbeeldfunctie hebben?
“Absoluut en ik vind ook dat bibliotheken maatschappelijke tendensen niet uit de weg moeten gaan. Precies daarom zorgen we ervoor dat ons aanbod breed is en een groot publiek aanspreekt. En dat lukt niet door boeken af te voeren of op een zwarte lijst te zetten. Er zijn mensen die aanstoot nemen aan Zwarte Piet, maar er zijn er evenveel die dat niet doen. Beiden kunnen in onze bibliotheken hun gading vinden.”
De veranderende houding tegenover het koloniale verleden van ons land is eveneens een onderwerp dat veel emoties losweekt. Volgt u voor boeken in de collectie over dit onderwerp dezelfde lijn als in de discussie over Zwarte Piet?
“Inderdaad. Ook oudere boeken, waarin op een andere manier naar kolonialisme wordt gekeken dan nu het geval is, moeten raadpleegbaar zijn. Ze maken deel uit van ons verleden en tonen hoe de mening en houding over onderwerpen zoals kolonialisme geëvolueerd zijn. Tegelijkertijd is er de jongste jaren veel nieuw werk verschenen over dit onderwerp. Auteurs kijken in die boeken met een totaal andere, meer hedendaagse, bril naar dit onderwerp. Het is belangrijk dat die boeken in ons aanbod opgenomen worden. En dat gebeurt ook.”
Wat u betreft is het aan de lezer om te bepalen welke boeken hij of zij wil lenen en lezen?
“Dat is toch vanzelfsprekend. Ik hoed me ervoor dat we in onze bibliotheken een soort van gedachtenpolitie installeren die gaat bepalen wat mensen wel of niet mogen lezen. Stel je voor dat we een groep in het leven roepen die de hele collectie moet uitkammen en bepaalt welke boeken er ‘fout’ zijn. Wie zou er dan in die groep moeten zitten en op basis van welke argumenten? Op die manier zouden we over een tijdje geen enkel boek meer in onze collectie hebben.
Want wat voor de ene persoon aanstootgevende literatuur is, is voor iemand anders perfect normaal. Er bestaat niet zoiets als een norm die voor iedereen hetzelfde is.”
Er zijn mensen die suggereren om bepaalde boeken van een sticker of van een begeleidende tekst te voorzien. Dat zou als waarschuwing moeten dienen dat het om een ‘omstreden’ boek gaat.
“In onze bibliotheken gaan we stickers noch begeleidende teksten op zogenaamd omstreden boeken plakken. Dan is het einde zoek. Bovendien geef je op die manier een appreciatie over een bepaald boek aan de lezer. En die kan zelf wel beslissen hoe hij of zij over de inhoud ervan denkt. Een bibliotheek is een doorgeefluik en een reflectiespiegel van wat er in de maatschappij leeft. Een goede bib moet aanzetten tot intellectuele verrijking, niet tot het monddood maken van een maatschappelijk debat.”
Bent u zelf al aangesproken op de samenstelling van de collectie in de Antwerpse bibliotheken?
“In ieder geval niet als het over deze onderwerpen gaat. We hebben in onze bibliotheken goede mensen die ervoor zorgen dat we een zo breed en gevarieerd mogelijk aanbod aan boeken, strips en muziek hebben. Er is in de bibliotheken trouwens veel ruimte voor tegenspraak en duiding. In lezingen en workshops, en die worden regelmatig georganiseerd, kan en wordt er gediscussieerd over thema’s die bij sommige mensen gevoelig kunnen liggen. Die kritische noot die mensen bij sommige publicaties hebben wordt niet uit de weg gegaan.”
“Onder andere rond de tentoonstelling 100 x Congo in het MAS zijn lezingen georganiseerd. Daar werd niet voorbijgegaan aan gevoelige thema’s en discutabele feiten.”
Nabilla Ait Daoud,
schepen van Bibliotheken
“Ik hoed me ervoor dat we in onze bibliotheken een soort van gedachtenpolitie installeren die gaat bepalen wat mensen wel of niet mogen lezen.”