Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Stany Crets pleit voor meer menselijkheid: “Neem ons die koffietafel niet af”
Antwerpse acteur Stany Crets doet emotionele oproep aan overheid na
Stany Crets (56) nam maandag afscheid van zijn moeder, die op haar 85ste stierf aan de gevolgen van kanker. Hij wist wel wat komen zou. Maar de manier waarop de acteur haar zaterdag moet begeleiden op haar laatste reis, “zonder pistolets, zonder koffietafel”, maakt hem niet alleen diep triest, maar ook boos. Daarom zijn pleidooi: “Geef ons het vertrouwen om op een menselijke manier afscheid te nemen.”
“Mijn mama is gisterochtend (maandag, red.) zachtjes overleden in haar slaap. Deze zomer kreeg ze te horen dat ze kanker had en terminaal ziek was. Ze zou nog een jaar te leven hebben. En hoewel ze tot het laatst, koppig en strijdvaardig, gevochten heeft, hebben we haar sneller moeten afgeven dan verwacht.” Toen Stany Crets het nieuws
kreeg dat ze overleden was, besefte hij hoe belangrijk het was om het met zo veel mogelijk naasten te delen. “Ik heb meteen gebeld naar neven, nichten, nonkels en tantes. En ’s avonds heb ik mijn zoon nog aan de keukentafel leuke anekdotes verteld over zijn grootmoeder. Samen herinneringen ophalen is heilzaam, voel ik nu.”
Dat hij nu naar de begrafenisondernemer moet om haar plechtigheid te regelen, zit hem ongelooflijk dwars. “We gaan daar met vijftien man zitten in een aula, op anderhalve meter van elkaar, met mondmasker. Ik zal daar iets voorlezen. Mijn vrouw (actrice Ann Van
den Broeck, red.) zal een mooi liedje zingen. Maar er zal afstand zijn. En die zal koud aanvoelen”, zegt Crets diep geëmotioneerd. “Ook op dat plechtige kerkhof zal er weinig gezegd worden. Maar aan de koffietafel, die we nu niet kunnen laten doorgaan, is het nooit plechtig. Dan komen de tongen los en worden échte emoties getoond. Dáár wordt de overledene pas echt geëerd.”
Afscheid nemen is iets van nu of nooit, vindt Crets. “Het kan maar één keer. Je kunt dat niet uitstellen, zoals een huwelijk of een communie. ‘Ja, ge kunt later ook nog dat pistoletke eten’, zeggen ze dan. Maar dat is niet waar, die pistolet moet nú gegeten worden. Als het zover gekomen is dat dit niet mag, dan leven we in een emotionele dictatuur.”
Pleidooi
Daarom wil Crets een pleidooi houden. Niet meer voor zijn eigen mama, omdat hij beseft dat die koffietafel er niet meer zal komen, maar voor al diegenen die nog zullen volgen. “We zitten niet efkes drie weken in een vervelende periode waarin we moeten doorbijten. Dit gaat over een heel jaar waarin mensen geen afscheid kunnen nemen en allemaal met diepe littekens zullen achterblijven. En ik kan veel pikken, maar dit niet.”
En dus moet het anders. “Het is aan een overheid om te zeggen dat er vertrouwen wordt gegeven om op een waardige en veilige manier afscheid te nemen van dierbaren. Als ze wat meer rek toelaten, hebben we tenminste de mogelijkheid om ons gezond verstand te gebruiken.”
Maar voorlopig zullen de regels niet versoepelen tot het Overlegcomité opnieuw samenkomt, weet viroloog Steven Van Gucht. “Niet dat je de mensen niet kunt vertrouwen. Het is het virus dat we niet kunnen vertrouwen. In het verleden zijn er al uitbraken geweest op plechtigheden. En ergens is dat niet zo verwonderlijk. Mensen worden emotioneel en willen elkaar vastpakken. Maar het risico is te groot, zeker nu we nog steeds met vierhonderd tot vijfhonderd overlijdens per dag zitten.”
Opgehoopte stress
De oproep van Crets op Facebook werd massaal gelezen. “Zijn pleidooi is dan ook erg herkenbaar”, stelt psycholoog en rouwexpert Johan Maes. “Ook in mijn praktijk voel je diezelfde machteloosheid en frustratie.” Dat er niet kan nagetafeld worden, wordt in heel veel families gezien als een groot gemis, klinkt het. “Het ritueel van de koffietafel is een ideaal moment om al je opgehoopte stress van je te laten afglijden. Het is het moment dat je kunt ventileren, samen met anderen.” Mieke Deltomme van Rouw en Verlies Vlaanderen beaamt: “Die verbinding zorgt ervoor dat je verdriet mee gedragen wordt.”
De viering bij gebrek aan alternatief dan maar in eigen tuin organiseren, raadt Van Gucht ten stelligste af. “De regels zijn hard, dat beseffen we. Maar ze zijn er ook om je naasten te beschermen.”
Niet dat in het hoofd van Crets zou opkomen om de regels te overtreden. “Ik ben een burger met verantwoordelijkheidszin en wil anderen niet op verkeerde gedachten brengen. Wellicht ga ik wel mijn frigobox meenemen naar het kerkhof, met daarin een paar flessen champagne. Om te klinken op ons moeder. Zonder pistoletkes, dat wel, want dat zou een gesmos worden.”
Stany Crets Acteur “Wellicht neem ik mijn frigobox mee naar het kerkhof, met daarin een paar flessen champagne. Om te klinken op ons moeder. Zonder ‘pistoletkes’, want dat zou een ‘gesmos’ worden.”