Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Hij ruïneerde iedereen, zelfs zijn zonen
Opperfraudeur Bernie Madoff (82) overleden aan nierziekte
Hij had nog 138 jaar gevangenisstraf te gaan, maar woensdag is Amerikaans belegger Bernie Madoff op zijn 82ste overleden aan een nierziekte. Wereldwijd lichtte hij over een periode van decennia zo’n 37.000 mensen op, onder wie regisseur Steven Spielberg en acteur Kevin Bacon. Goed voor 65 miljard dollar (54 miljoen euro) aan buit. Zelfs zijn eigen zonen gingen eraan ten onder.
“Sorry. Ik weet dat dat jullie niet helpt.” Madoff zei het in juni 2009, in kogelwerende vest, vlak voor hij in een juichende rechtbank de maximale straf kreeg toegewezen voor ‘buitengewoon slechte misdaden’: 150 jaar cel, en de titel ‘een van ’s werelds meest gehate criminelen’. Bijna twaalf jaar ervan zat hij uit, maar woensdag overleed hij in het Federal Medical Center in North Carolina aan een natuurlijke dood, na een strijd tegen een nierziekte en andere chronische aandoeningen. Op 29 april zou hij 83 zijn geworden. Het had sowieso zonder feestje, brief of bezoek van zijn zonen geweest: ze leven allebei niet meer en beide overlijdens worden gelinkt aan de heisa rond hun papa.
Piramideschema
Zijn misdaad: stelen van de rijken, de armen en alles daar tussenin, zoals een gedupeerde het destijds beschreef in de rechtbank. Madoff had in de vroege jaren zeventig een blinkende naam in Wall Street. Drie keer voorzitter van de Nasdaq, op zijn 22ste zijn eigen firma Bernard L. Madoff Investment Securities gesticht, alom gerespecteerd. En hij bood een nog meer glinsterend plaatje aan. “Het zogenaamde ponzi- of piramideschema”, zegt beursexpert Pascal Paepen, van de site spaarvarkens.be. “Dat gaat als volgt: mensen die geld opvroegen, kregen geld dat aangebracht werd door nieuwe beleggers. Iedere maand moest Madoff aan hen zeggen hoeveel hij verdiend had met hun geld. En dat was maandelijks, ik zeg maar iets, vlot 1 of 2%. Dat is geweldig veel op jaarbasis. Zijn resultaten waren altijd goed. Hoe de beurs ook presteerde, je kon altijd geld verdienen. En dat kan natuurlijk niet. Zelfs de beste beleggers hebben weleens een slechte maand. Maar mensen geloven soms dat sommige mensen zo slim zijn dat iets altijd kan blijven stijgen. Niemand heeft het model van ‘altijd winst’, zoals ook de Moneytron van Jean-Pierre Van Rossem, kunnen waarmaken.”
In totaal legden zo’n 37.000 mensen uit 136 landen over bijna vier decennia in totaal 65 miljard dollar in zijn handen, voor een beloofde return van 20 miljard. De realiteit: zo’n 18 miljard, of een dikke 15 miljard euro, zou in rook opgaan. Ook van wereldsterren als Steven Spielberg, acteur Kevin Bacon en Nobelprijswinnaar Elie Weisel.
Heeft hij dan al die miljarden opgedaan? “Neen, hij heeft het gewoon over winstprocenten gehad die nooit bestaan hebben, terwijl hij intussen misschien verlies leed”, zegt Paepen. “Hij heeft gefraudeerd, mensen blaasjes wijsgemaakt. Ik vermoed dat op een bepaald moment mensen hun geld opvroegen, dat ze niet meer konden terugkrijgen. Diegenen die zijn blijven zitten in zijn bel, waren de grootste verliezers toen die uit elkaar spatte.”
Een bel die nochtans begon als American Dream. Bernie huwde zijn jeugdliefde, schreef zich in aan de Brooklyn Law School en spaarde zelf 5.000 dollar bij elkaar als redder voor zijn grote stap in de financiële wereld. Hij leek het prototype van een goede mens: op eigen kracht rijk geworden, met een liefdadigheidsfonds dat geld pompte in theaters en ziekenhuizen en fervent donateur aan de Democratische Partij. Die perfecte façade was belangrijk voor Madoff: in zijn bedrijf hingen alle jaloezieën op dezelfde hoogte, lagen de tapijten in de lobby op één lijn en waren alle monitors waterpas geïnstalleerd. Geen audit, klant of collega prikte door het decennialange bedrog.
Het waren zijn twee zonen bij wie hij de bom op tafel legde, op 10 december 2008. “Ik wist dat wat ik deed crimineel was”, zei hij. “Toen ik begon met het Ponziplan, dacht ik dat het maar voor even was. Dat ik mezelf en mijn klanten zou kunnen bevrijden.”
Andrew en Mark, beide senior managers in het bedrijf, stapten naar de autoriteiten. “Zelfs op mijn sterfbed zal ik hem nooit vergeven voor wat hij deed”, zei Andrew. Hij overleed op zijn 48ste aan kanker, naar eigen zeggen door de stress over zijn vaders fraudezaak. Zijn oudere broer Mark pleegde zelfmoord op de tweede verjaardag van zijn papa’s arrestatie en liet een briefje na waarin hij schreef hoe Bernie “de levens van zijn zoons verwoestte”.
14 paar boxershorts
Intussen blijft het schrapen naar geld, voor de gedupeerden. Hier 6.000 dollar voor de ring die hij droeg na zijn trouw, daar 200 dollar voor 14 paar boxershorts. “Er is door de curatoren al veel teruggevonden. Maar het is niet omdat hij nu dood is, dat de zaak sneller gaat afgehandeld worden”, zegt Paepen. “Er blijven af en toe cheques uitgekeerd worden, zelfs richting België. Al bij al blijft het een heel triest verhaal. Voor die familie, en ook een beetje voor het kapitalisme. Zo één bedrieger kan veel kwaad aanrichten. Het is moeilijk in te schatten wat de impact van Madoff is geweest, maar het zal even een smet gelegd hebben op beleggen.”
Pascal Paepen Beursexpert
“Mensen die geld opvroegen, kregen geld dat aangebracht werd door nieuwe beleggers.”