Gazet van Antwerpen Stad en Rand
De man die privéjets inschakelt om Oekraïners te redden
Imad Ben
Borgerhoutenaar
“Als het over Oekraïne gaat, dan wil iedereen helpen. Daar maken mijn team en ik gebruik van.”
Van hellholes als Cherson naar Moldavië en dan met de privéjet naar Zwitserland? Imad Ben regelt het. Sinds de start van de invasie in Oekraïne heeft de zelfverklaarde “simpele gast uit Borgerhout” zo’n tweeduizend burgers uit oorlogsgebied gehaald. Met busjes en privéjets, geld om Russische soldaten om te kopen en veel lef. “We hopen snel in Marioepol te geraken. Als ons dat lukt, dan schrijven we geschiedenis.”
De uitvalsbasis van Imad Ben (35) is een appartement in de Oekraïense havenstad Odessa. Daar is het, aldus Imad, “soms rustig en soms niet”. “Begin deze week hebben ze hier nog drie raketten uit de lucht geschoten”, zegt hij aan de telefoon. “Er is ook een brug opgeblazen en in de haven zijn twee bommen ontploft. Maar over het algemeen valt het mee.”
Het is daar in Oekraïne al wel vaker meegevallen voor Imad. Want de job die hij nu zo’n vijftig dagen doet, loopt langs Russische troepen. Zijn taak: burgers evacueren uit zwaar belegerde steden als Mykolajiv, Cherson en Marioepol. “Hotspots”, noemt Imad ze zelf. De Antwerpenaar stuurt bussen, groot en klein, en onderhandelt met Russische soldaten om die bussen tot bij de vluchtelingen te krijgen.
“We geven ze vooral geld, het bedrag is meestal afhankelijk van de grootte van de bus”, zegt Imad. “Het is heel moeilijk om Russische soldaten te overtuigen, het lukt zeker niet bij iedereen. Intussen hebben we wel een netwerk uitgebouwd van soldaten die geld aanvaarden. Maar we hebben ook al
gehoord dat ze eerst een vrije doorgang beloven om nadien te schieten.” Arm en been kwijt
Zijn strafste toer is een evacuatie uit Cherson, de zuidelijke havenstad die in handen is van de Russen. “Niemand was er al in geslaagd om daar te evacueren”, zegt Imad. “De burgers die daar weg geraken, doen dat op eigen houtje of hebben een chauffeur betaald. Maar wij met vijf minibusjes en wat geld voor de soldaten naar daar. Wij hebben die busjes vol gekregen en zijn tot in het vlakbij gelegen Mykolajiv geraakt. De mensen stonden versteld van wat we gedaan hadden.”
Wie in kritieke toestand verkeert en zo snel mogelijk medische zorg nodig heeft, brengt Imad tot in Moldavië of Roemenië, en vandaaruit nog verder. “Donderdag vertrekt in Moldavië een privéjet met vluchtelingen naar Zwitserland. Die heb ik kunnen regelen via partnerorganisaties, sponsors zoals het Belgische Karama Solidarity en connecties die ik hier heb opgebouwd. Als het over Oekraïne gaat, dan wil iedereen helpen. Daar maken wij gebruik van. En ik zeg wij, want ik doe dit met een heel team.”
Op het vliegtuig zitten een jongen uit Marioepol die een arm en een been verloren heeft en twee vrouwen uit Charkov. De ene heeft een tumor in de ruggengraat, de andere is volledig verlamd. “Normaal gingen ze weg met een vliegtuig van Unhcr, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, maar dat werd geannulleerd. Gelukkig ben ik er dan, een simpele gast uit Borgerhout, om in een mum van tijd een alternatief te regelen. Wij, die geen miljonairs of professionals zijn, moeten het dan doen.”
In vijftig dagen tijd heeft Imad “zeker tweeduizend mensen” geevacueerd. Zijn geheim: de routes kiezen die een ander niet zou nemen. “We sturen een chauffeur vooruit om andere wegen te zoeken dan de humanitaire corridors. Dat gaat vlotter en sneller. Als we daar soldaten tegenkomen, dan betalen we. Op die manier hopen we een van de dagen ook in Marioepol te geraken. De onderhandelingen lopen. Als ons dat lukt, dan schrijven we geschiedenis.”
Hij klinkt alsof hij al jaren in Oekraïne woont. Toch kwam Imad pas vijftig dagen geleden aan. “Een Marokkaan uit België die geen Russisch spreekt, geen Oekraïens en niet dezelfde cultuur of religie heeft. Ik had niks dat me verbond, behalve de kleur van mijn bloed. Maar ik ben allesbehalve introvert. En ik heb lang soortgelijk werk gedaan in het Midden-Oosten. Mijn eerste contact in Oekraïne was een taxichauffeur. Vandaag heb ik een netwerk dat me volgt op Facebook en Instagram. En ik kan tot honderd tellen in het Russisch.”
Een lachje. Maar de prijs die Imad betaalt, is hoog. Vandaag weegt hij zeven kilogram minder dan voor de oorlog. Oké, de ramadan heeft daar wellicht iets mee te maken – ja, die heeft hij gevolgd, schipperend tussen Odessa en Chisinau in Moldavië. Maar in tegenstelling tot zijn vrienden in Antwerpen, kreeg Imad maandag geen Suikerfeest. “Ze kennen dat hier niet. Ik ben dan maar wat gaan wandelen. En ik heb veel gebeld met mijn familie. Het Suikerfeest is een familiebijeenkomst. Ik zat hier alleen. Op een kamer.”
Pizza en groenten
Mensen onderschatten het hier soms, zegt hij. “Ik was eens 66 uur wakker. Ik voel me soms zo zwak omdat ik geen vlees eet en vooral overleef op pizza’s en groenten.” Maar Imad wil ook niet klagen. “De bombardementen vallen mee. In de Gazastrook heb ik erger gezien. Wat hier vooral raakt, is het afscheid nemen: vrouwen en kinderen, afgezet door de papa. En dan knuffelen, huilen en afscheid nemen. Dat is harder dan eender welke bom.”
Zijn meest emotionele moment vond plaats in de kelder van een gezin met twee dochters in Mykolajiv. “De man was soldaat. Hij was zich aan het klaarmaken. Zijn vrouw hielp hem met zijn uitrusting terwijl de kinderen rondliepen in een soort bunker stampvol militaire kledij. En zo ging het elke dag: mama en de kinderen die uitgebreid afscheid nemen, want je weet niet of papa nog terugkomt. Opeens ging het luchtalarm af. En je zag de teleurstelling in die gezichten. Zelfs dat moment werd verstoord.”