Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Een blik achter de schermen van de mysterieuze silo’s van Samga
Samga since 1895, staat er op de enorme muur van raadselachtige silo’s die iedereen ziet als hij de Royerssluis passeert. ‘1895’ is niet helemaal juist. Al in januari 1892 gaf Antwerpen zijn allereerste havenconcessie aan de Société Anonyme des Magasins à Grains d’Anvers. Datzelfde Samga is nog steeds op diezelfde concessie actief.
Gazet van Antwerpen kreeg een blik achter de schermen in de gebouwen waarin tonnen tarwe en graan liggen opgeslagen.
We schrijven 28 januari 1892. In de gemeenteraad geeft de stad Antwerpen 5,8 hectare in concessie aan de zuidkant van het toen kleine Amerikadokje aan Société Anonyme des Magasins à Grains d’Anvers, kortweg Samga, dat pas een maand later zou opgericht worden. Zowat 100 graanhandelaars participeren in de nieuwe vennootschap. Die willen komaf maken met hun opslagproblemen. Al jaren weet men geen blijf met de opslag van Amerikaanse graan. Eerst op zolders, nadien op honderden binnenscheepjes. Samga laat een 100 meter lange bakstenen ‘graanburcht’ bouwen en doopt het tot “Silo A”. Het sombere gebouw, vandaag een beschermd monument, wordt operationeel in 1895. “Since
1895” is dus niet fout.
In de loop der jaren komen er geregeld gebouwen bij. Dat van 1939, hetgene het dichtst bij de Royerssluis, werd net als Silo A onteigend en twee jaar geleden afgebroken. Het gebouw van 1976 is daarentegen nog steeds dé blikvanger: een 72 meter hoge witte toren naast een serie 48 meter hoge, witte silo’s. Plus ook nog negen platte opslagdepots uit 2016.
Na heel wat eigenaarswijzigingen werd Samga in 2016 overgenomen door de Brusselse familie Bienfet die met Ghent Transport & Storage (GTS) in de haven van Gent een leidende opslagspecialist is in onder meer granen, meststoffen en petroleumproducten. “Silo A was al onteigend toen GTS de zaak overnam”, vertelt Samga-bestuurder Rudi Verberck. “Van de oorspronkelijke concessie behielden wij 3,4 hectare met 300 meter kaai.”
De nieuwe eigenaars vervingen meteen oude magazijnen door negen nieuwe vlakke silo’s met een opslagcapaciteit van 100.000 ton. In de verticale silo’s beschikt Samga over 54 kokers met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 45.000 ton.
Globaal investeerde de moederholding al in onder meer een nieuw elektriciteitssysteem, een hoogspanningsnet, zonnecellen (goed voor 40% van de eigen behoeften), een mobiele schepkraan die de stoffige graanzuiger verving, stofvrije beladingsbanden en een gedigitaliseerde commandokamer in een tijdelijk hoofdgebouw. Alles samen voor meer dan twaalf miljoen euro.
James Bond
Behalve dan de bulldozers in de vlakke silo’s en als er schepen aanmeren, lijkt de rest van Samga veeleer geknipt voor een James Bond-film: dreunende motoren, zoemende maar afgesloten verticale én horizontale transportbanden in eindeloze zalen, overal sensoren en… vrijwel geen mensen. Gemiddeld zijn er op heel de site slechts zo’n vijftien werknemers aan de slag. Wel is een poetsteam bijna permanent in de weer op de immense, verlaten verdiepingen. Want stof is er altijd, ondanks alle voorzorgen om die transportbanden af te sluiten.
Rudi Verberck Samga-bestuurder “Wij stockeren producten voor derden in afwachting dat die voor hun waren een afnemer hebben.”
Vrijwel alles wordt met zeeschepen en binnenschepen aan- of afgevoerd. “Wij stockeren hier producten voor derden in afwachting dat die voor hun waren een afnemer hebben”, vertelt Rudi Verberck. “Wij zijn dus nooit eigenaar, maar bieden wel de geschikte omstandigheden om hun producten hier voor weken tot maanden op te slaan.”
“In de opstaande silo’s gaat het vooral om granen, zaden en derivaten. De harde tarwe – voor pasta’s - komt veelal uit de VS en Canada, broodtarwe uit Zuid-Duitsland. Verder ook raapzaad uit Roemenië. Gerst komt uit Frankrijk en de Scandinavische landen. In de vlakke loodsen slaan we vooral tarwes én kunstmeststoffen op.”
“Hoeveel er wordt opgeslagen en hier passeert is zeer variërend en afhankelijk van tal van factoren. Kunstmeststoffen worden veelal vanaf het najaar opgebouwd en zijn uiterlijk tegen juni allemaal weg. Granen kan je tot twee jaar gestockeerd houden, gemiddeld blijven ze hier drie tot zes maanden.”
Beneden in de ‘commandokamer’ houden Tony Steinfort en Bart De Jongh op computerschermen alle parameters in alle silo’s in de gaten terwijl camera’s alle hoeken binnen en buiten opvolgen. Op goed geluk vragen we toelichting bij enkele silonummers op de schermen. In eentje blijkt er 865 ton tarwe te zitten. In een andere zit 247 ton Brits kanariezaad, “ons duurste product”. In nog een derde zit lijnzaad uit Kazachstan.
Toekomst
Al bijna een jaar heeft Samga de bouwvergunning op zak voor een forse uitbreiding tussen de huidige verticale silo’s en de Boerinnenstraat. Het tijdelijke hoofdgebouw zal daarvoor wijken. Volgens de planning komen er vier silo’s van 60 meter hoog bij met elk een doormeter van 20 meter. Kolossen die niet alleen de opslagcapaciteit zullen verdubbelen, maar de skyline aan de Royerssluis zullen bepalen. Een investering van zowat tien miljoen euro. Alleen is door de prijzendans sinds de Oekraïnecrisis niemand nog zeker wat het uiteindelijke plaatje zal kosten en weet niemand wanneer de spade echt in de grond gaat.