Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Landbouwgrond in de buurt? Pas op voor pesticide in je urine
Onderzoekers treffen giftig product AMPA aan bij jongeren
De aanwezigheid van landbouwgrond in de omgeving veroorzaakt resten van het “waarschijnlijk kankerverwekkende” pesticide glyfosaat in de urine bij jongeren. Dat blijkt uit onderzoek van onder meer de Universiteit Antwerpen en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO). “Op het platteland wonen, wordt over het algemeen gezien als gezond”, stellen de onderzoekers. “Maar hoe meer je woning omringd wordt door landbouwvelden, hoe meer resten van het giftige product AMPA in je urine terug te vinden zijn.”
Uitwijken naar het platteland om de vuile stadslucht te ontvluchten? Een nieuwe studie toont aan dat je ook op de boerenbuiten wordt blootgesteld aan schadelijke stoffen.
Wetenschappers van de Vlaamse universiteiten van Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt en Leuven onderzochten voor het Steunpunt Milieu en Gezondheid urinestalen van 424 jongeren tussen 13 en 16 jaar. Ook de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en het Provinciaal Instituut voor Hygiëne werkten mee.
De resultaten zijn opmerkelijk. “We stellen vast dat meer landbouwgrondgebruik rond je woning gerelateerd is aan een verhoging van de niveaus van AMPA in je urine”, vertelt Katrien De Troeyer, verbonden aan de Faculteit Geneeskunde van UAntwerpen. “AMPA is een zogeheten biomarker voor blootstelling aan de onkruidverdelger glyfosaat.”
Volgens De Troeyer zijn de gemeten concentraties nog een onderschatting van de blootstelling. “We hebben stalen uit alle seizoenen behalve de zomer, gezien de vakantieperiode. Vermoedelijk zijn de concentraties dan nog hoger.”
De studie heeft niet onderzocht hoe AMPA in het lichaam terechtkomt,
Tim Nawrot Milieuepidemioloog
“We weten dat pesticiden in bodemdeeltjes terechtkomen en uiteindelijk ook in het huisstof of op de handen kunnen belanden. Zo riskeer je dus meer blootstelling.”
maar de bevindingen suggereren dat glyfosaat sprayen op velden bijdraagt aan de blootstelling ervan. “We weten dat pesticiden in bodemdeeltjes terechtkomen, en uiteindelijk ook in het huisstof of op de handen kunnen belanden. Zo riskeer je dus meer blootstelling”, zegt milieuepidemioloog Tim Nawrot (KU Leuven, UHasselt).
Schadelijk?
Pesticiden en onkruidverdelgers worden wereldwijd gebruikt in de landbouw. Blootstelling brengt heel wat gezondheidsrisico’s mee, zoals kanker, diabetes, ziektes aan de luchtwegen of neurologische aandoeningen. Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) beschouwt glyfosaat als “waarschijnlijk kankerverwekkend” en een metastudie uit 2019 zag een hoger risico op non-hodgkinlymfoom – een vorm van kanker – bij hogere blootstelling aan glyfosaathoudende middelen.
“In deze studie hebben we niet gekeken naar de toxiciteit van glyfosaat, maar de inschaling van het IARC als ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ betekent dat we er voorzichtig mee moeten omspringen”, aldus Nawrot nog.
“Gezondheidsrisico’s van glyfosaat en AMPA moeten wel degelijk in acht worden genomen voor de mensen van wie hun huis omringd wordt door landbouwvelden”, beaamt De Troeyer.
Verbod?
Bijna de helft van Vlaanderen bestaat uit landbouwgrond. Ook hier worden pesticiden op grote schaal gebruikt, vooral in de fruit-, aardappel- en graanteelt. Per jaar wordt bijna acht kilogram onkruidverdelger per hectare akkerland gebruikt, waardoor België de op een na grootste pesticidengebruiker per hectare in Europa is. Ook glyfosaat wordt nog steeds gebruikt. Het is te vinden in het middel Roundup, voor professioneel gebruik. Sinds 2017 is het in Vlaanderen als particulier niet meer toegelaten om glyfosaat te gebruiken. Roundup voor particulieren bevat de stof niet langer.
De Europese lidstaten raakten het eind vorig jaar niet eens over de tijdelijke verlenging van een vergunning voor glyfosaat. Federaal minister van Landbouw David Clarinval (MR) stemde namens ons land wel nog in met een verlenging van professioneel gebruik. De Europese vergunning voor glyfosaat verstreek in principe op 15 december. De Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) zei een nieuwe risicobeoordeling te maken, maar die zou pas in juli van dit jaar klaar zijn.
Verschillende milieuorganisaties dagvaardden vorige week nog de Vlaamse regering. Volgens hen zijn de Vlaamse pesticide-regels in strijd met de Europese richtlijn. Ze vragen onder meer dringend bufferzones rond huizen, scholen, crèches, waterlopen en natuuren waterwingebieden.