Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Slecht nieuws is nog altijd zoveel beter dan geen nieuws”
Wat als het lichaam van een dierbare nooit meer teruggevonden wordt?
De ouders van Imane (25), de jonge vrouw die het afgelopen weekend verdween in de Zenne bij Zemst, blijven tegen beter weten in hopen dat hun dochter levend en wel zal worden teruggevonden. “Een perfect normale reactie,” zeggen rouwdeskundigen. “Zonder lichaam blijft ons brein ons wijsmaken dat er nog hoop is, hoe irreëel ook.”
Imane (25) blijft vermist. Het afgelopen weekend belandde ze met haar fiets in de Zenne bij Zemst, maar haar lichaam is nog altijd niet teruggevonden. Het doet denken aan de verdwijning van Liam Vanden Branden, bijna 27 jaar geleden. De peuter van 2 verdween toen in het Zennegat, niet zo gek ver van de plek waar Imane in het water sukkelde. Hij is nog altijd spoorloos.
“Het gezond verstand zegt misschien dat Liam verdronken is in het water, maar ik blijf geloven dat hij ooit, op een dag, voor mijn deur zal staan, en me zal zeggen dat hij ontvoerd werd door iemand die zelf geen kinderen kon krijgen.” Vader Dirk Vanden Branden blijft die versie aanhangen. Misschien tegen beter weten in. “Maar hij heeft evenveel recht op zijn waarheid dan ik op de mijne, namelijk dat Liam in het water is gevallen en verdronken”, zegt Alain Remue die de Cel Vermiste Personen leidt. Liam Vanden Branden is een van die zaken die aan hem blijft kleven, zegt hij. “Een verdwenen peuter die we nooit hebben kunnen terugvinden, voor de ouders is dat het ergste van het ergste wat je kan overkomen.”
Zintuiglijke waarneming
Het gemis snijdt en blijft snijden, zegt Uus Knops. Ze is psychiater en rouwdeskundige en schreef een aantal jaar geleden Casper, een rouwboek, over haar broer die lange tijd vermist was in Zuid-Amerika en uiteindelijk dood werd teruggevonden. “Het ontbreken van een lichaam, een tastbaar bewijs van het overlijden, zorgt ervoor dat je geen afscheid kan nemen. Een mens heeft een zintuiglijke waarneming nodig om te kunnen aanvaarden dat een dierbare gestorven is. Het lichaam zien, ruiken of voelen, is van het grootste belang. Het is een bewijs, en een middel om het harde verdict van het overlijden te laten doordringen zodat het makkelijker is om het te geloven.”
Dat is krek wat Alain Remue in de praktijk meemaakt, zegt hij. “Een vermiste terugvinden, ook al is ie dood, is het allerbelangrijkste, de essentie van wat we doen. Het allerslechtste nieuws is nog altijd zoveel beter dan helemaal geen nieuws want dan kan je het rouwproces niet starten en zal er altijd nog dat sprankeltje hoop zijn op een goede afloop. Zoals bij Dirk Vanden Branden, en zoals ook nu bij de ouders van Imane.”
Die hoop tegen beter weten in, is een puur menselijke reactie, zegt Uus Knops. “Ons brein is daarin heel vindingrijk. Als het harde, onweerlegbare bewijs niet is gegeven dat een dierbare er niet meer is, dan zoekt het altijd naar het kleinste sprankeltje hoop. De nuchtere vaststelling dat die kans te klein is om waar te zijn, wordt genegeerd. Dat is niet eens slecht. Iedereen heeft het recht om af en toe zo te denken. Het
Dirk Vanden Branden
“Ik blijf geloven dat Liam ooit, op een dag, voor mijn deur zal staan, en me zal zeggen dat hij ontvoerd werd door iemand die zelf geen kinderen kon krijgen.” kan een welkom vluchtmechanisme zijn om de dag door te komen. De realiteit zal sowieso weer indalen, maar in een rouwproces zijn zulke momenten niet uitzonderlijk. Het is een normale reactie .”
Hoop maakt plaats voor rouw
Pas als de vermiste terecht is, verdwijnt die hoop en maakt plaats voor rouw. “Ik merk vaak een vorm van opluchting bij de nabestaanden”, zegt Alain Remue. Rudy Devos beaamt dat. Twaalf jaar geleden verdween zijn stiefdochter Debbie Maveau in Nepal. Hij vertrok naar ginder en na een zoektocht werd haar lichaam teruggevonden. “De pijn is groot, maar tegelijk is er ook een
Uus Knops
“Het lichaam zien, ruiken of voelen, is van het grootste belang. Het is een bewijs, en een middel om het harde verdicht te laten doordringen.” vreemd soort rust”, zegt hij. Bij Uus Knops was dat net zo. “Toen mijn broer uiteindelijk gevonden werd, was er een soort opluchting. Zeker toen hij terug thuis was en we echt afscheid konden nemen. De periode van wringende ongerustheid en onzekerheid hebben we toen kunnen afsluiten. Want hoe het gezond verstand ook schreeuwde dat de kans nihil was om mijn broer nog levend en wel terug te zien, toch bleef mijn brein wankelen tussen hoop en wanhoop. Het weten maar niet willen aanvaarden omdat het niet tastbaar was. Dat veranderde pas toen we hem konden begraven.”
Maar de pijn en rouw, die gaan nooit weg, zegt Rudy Devos. “De intensiteit neemt wel af, maar blijft sluimeren. Het voelt als een vulkaan die binnenin zit te rommelen. En ja, af en toe barst het uit.” Ook zo’n uitbarsting is perfect normaal, zegt Uus Knops. “Het kan door de kleinste aanleiding worden getriggerd, zoals bijvoorbeeld de verdwijning van die vrouw in Zemst. Dat is niets pathologisch of abnormaal. Je moet je daar ook niet tegen verzetten. Dat heeft geen zin. Aanvaard dat het er is en dat het er altijd zal zijn. Laat het toe. Je zorgen maken over dat gevoel is niet nodig. Het enige dat je kan doen is mild zijn voor jezelf en toelaten dat het even de bovenhand neemt.”
De vrouw reed zaterdagnacht rond 01.00u in Zemst de Zenne in toen ze van haar werk, als restaurantbediende in Mechelen, naar huis reed met de fiets. Een koppel zag het en probeerde hulp te bieden. De hulpdiensten werden gebeld en een heel stukstroomafwaarts, bijna in Mechelen konden brandweerlui haar bijna uit het water halen. Dat mislukte op het nippertje. Het is niet duidelijk of de vrouw toen nog leefde.
Ondanks de inzet van duikers en een helikopter werd Imani niet meer teruggevonden. “Dinsdag proberen we een nieuwe zoekactie”, zegt Carol Vercarre van het parket Halle-Vilvoorde. “Rond de middag is het tij heel laag. We gaan dan opnieuw te water om te zoeken. We hopen toch iets te vinden, al was het maar haar fiets die ook nog steeds spoorloos is”.
Heel veel hoop is er niet bij de reddingsdiensten. “De vrees is dat door de sterkte stroming en het tij het lichaam al tot in de Rupel en zelfs de Schelde is gevoerd. Het wordt moeilijk”, klinkt het aan die kant. De kans op overleven is minimaal. “In die koude temperaturen is het meestal slechts een kwestie van minuten.”
De familie van Imane blijft intussen hopen op een mirakel. “Tot we geen zekerheid hebben over haar lichaam, blijven we hopen”, zegt haar zus. Ondertussen is er in Zemst enige kritiek te horen over de aanleg van het fietspad vlak naast de steile oevers op die plek. “Als je erin schuift is er geen houden aan. Er had allang een afsluiting moeten staan.”