Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Onderweg naar Mars ga je niet snel even naar de tandarts”
Antwerpenaar Dirk Neefs doet onderzoek naar tandzorg in de ruimte
Reizen naar Mars is geen verre droom meer. Ruimtevaartorganisaties en private bedrijven maken zich sterk dat zo’n reis binnenkort mogelijk moet zijn. Maar zo’n tocht duurt makkelijk enkele jaren, en dan kan je tandproblemen missen als kiespijn. Daarom starten tandarts Dirk Neefs (54) en zijn team in opdracht van de European Space Association (ESA) een onderzoek naar preventieve tandzorg … in de ruimte.
De tijd van ontdekkingsreizen met jarenlange tochten op zee ligt al ver achter ons, maar nu wordt er per luchtschip op
Dirk Neefs
Tandarts
“Op aarde gebruiken we een knarsbeugel om de tanden te beschermen, maar ook in de ruimte kan die heel nuttig zijn ter preventie van tandproblemen. Dat gaan we nu dieper onderzoeken.”
verkenning gegaan. Volgens de ruimtevaartsector is het maar een kwestie van enkele jaren voor de eerste astronauten richting Mars vertrekken. Een reis naar de rode planeet neemt, net als de grote ontdekkingsreizen, algauw enkele jaren in beslag. Astronauten zorgen er dus maar beter voor dat ze gezond vertrekken én dat onderweg ook blijven. Een gezond gebit is daar een belangrijk onderdeel van.
Daarom doet de Europese ruimtevaartorganisatie ESA sinds een jaar een beroep op Antwerps tandarts Dirk Neefs en zijn team om te onderzoeken hoe astronauten tijdens een lange ruimtereis hun gebit gezond kunnen houden. “Normaal gaat iedereen elk jaar naar de tandarts, maar wie vier à vijf jaar onderweg is naar een andere planeet heeft die mogelijkheid niet”, vertelt Neefs. “Kleine tandproblemen kunnen dan uitgroeien tot grotere aandoeningen die aan boord van een ruimtetuig moeilijk op te lossen zijn. Om dat te vermijden, willen we preventieve technieken in kaart brengen die we vervolgens kunnen gaan toepassen in de ruimte.”
3D-printer
Eén van die preventieve technieken is bijvoorbeeld een knarsbeugel. Die verhindert dat bij het tandenknarsen tijdens de slaap de tanden geïrriteerd raken, ontsteken of afslijten. “Op aarde gebruiken we een knarsbeugel om de tanden te beschermen, maar ook in de ruimte kan zo’n beugel heel nuttig zijn ter preventie van tandproblemen. Dat gaan we nu dieper onderzoeken”, zegt Neefs. Een voorwaarde om zo’n voorwerp mee aan boord te nemen, is echter dat het heel licht moet zijn. In een verder stadium van het onderzoek wordt het dan de uitdaging om met ultralichte kunstharsen zo’n beugel te ontwikkelen. Een bijkomende uitdaging is de sleet die zo’n beugel na enkele jaren vertoont. “Eén van de mogelijke oplossingen is dan een 3Dprinter mee aan boord te nemen die gewoon een nieuwe kan printen”, aldus Neefs.
Maar de studie gaat nog veel verder. “We gaan onderzoeken welke tandpasta het meest geschikt is voor de ruimtereis, welke poetsroutine de astronauten het beste kunnen toepassen, en wat het langetermijneffect van gewichtloosheid op tandvullingen is. We gaan zelfs op zoek naar de meest efficiënte methode om de zuurtegraad van het speeksel te checken.”
Het team zal zich ook toeleggen op andere aandoeningen waarmee astronauten weleens te maken krijgen, zoals de typische ‘astronaut’s headache’. “We weten dat astronauten vaak last hebben van hoofdpijn omdat de druk in de schedel verandert bij een verblijf in de ruimte. Ook daarvoor zullen we oplossingen proberen te bedenken.”
Nog een innovatie die mogelijk ook nuttig is in de ruimte, is er één waarmee Neefs vandaag al werkt: de zogenaamde Hololens. Dat is een bril waarmee je beelden als een hologram kan zien.
Ook nuttig op aarde
“Het is nu al perfect mogelijk om met zo’n bril foto’s van een gebit in 3D te bekijken”, zegt Neefs. “Ook op afstand. Het zou dus perfect mogelijk zijn om het gebit van astronauten te controleren terwijl ze zich in de ruimte bevinden. Daarmee zouden we vanop afstand problemen kunnen detecteren en de astronaut adviseren.” De voordelen van dit onderzoek blijven mogelijk niet beperkt tot de ruimtevaart. Neefs’ bevindingen zouden ook op aarde een verschil kunnen maken. “Preventietechnieken die het gebit langer gezond houden, spelen in het voordeel van de patiënt en de staatskas. Efficiëntere preventieve tandzorg betekent mogelijk ook een besparing op de totale kosten voor tandheelkundige ingrepen”, besluit hij.