“Met beperken van vrije meningsuiting moet je erg voorzichtig zijn”
XJan Theunis, professor grondwettelijk recht
Hoe is onze vrijheid van meningsuiting vandaag geregeld? En kan je die zomaar aanpassen, zoals de N-VA voorstelt? “De Grondwet garandeert de vrijheid van meningsuiting”, zegt Jan Theunis, hoofddocent grondwettelijk recht aan de Universiteit Hasselt. “Maar die vrije meningsuiting is niet absoluut. Beperkingen zijn mogelijk, vooral via het strafrecht. Denk aan de antidiscriminatiewet en de wet die het negationisme (de ontkenning van de Holocaust, red) verbiedt.” “Als je met een nieuwe beperking van de vrijheid van mening komt, moet die in elk geval in overeenstemming zijn met artikel 19 van de Grondwet en met artikel 10 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens”, zegt professor Theunis. “Want die nieuwe beperking kan zowel voor het Grondwettelijk Hof als eventueel voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens worden aangevochten. De wetgever kan dus niet zomaar om het even welke mening aan banden leggen. De vrijheid van meningsuiting is de hoeksteen van de democratie, dus als je die sterk beperkt, hol je democratie uit. Je moet dus in elk geval erg voorzichtig zijn.” “Zo’n nieuwe wet moet in elk geval niet te ruim geformuleerd zijn”, aldus Theunis. “Je moet zeer specifiek weten wat mag en wat niet. Net zoals de antidiscriminatiewet ook opsomt waarom je iemand niet mag discrimineren: geslacht, huidskleur, geloof, etnische afkomst, leeftijd, handicap, seksuele geaardheid, enzovoort.”
Het kan snel
In theorie hoeft het niet eens lang te duren voor zo’n nieuwe wet kan worden ingevoerd. “Tenminste, als de politiek dat ook echt wil. Maar dit is echt wel een gevoelig onderwerp waarbij de neuzen zeker in dezelfde richting moeten staan. Als dit wetsvoorstel vanuit het parlement wordt ingediend, moet dit ook niet voor advies naar de Raad van State. Ook als iemand de wet aanvecht bij het Grondwettelijk Hof of bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, blijft die intussen wel geldig.”
Geen aanzet tot terreur
Maar mag je dan nu zomaar alles zeggen? “Je mag zeggen wat je wil, maar iemand beledigen kan niet zomaar. Want die persoon kan je dan aanklagen voor laster en eerroof. Je mag ook niet oproepen tot haat. In elk geval is het belangrijk dat je als overheid niet op voorhand iemand verbiedt om iets te zeggen, maar je kan achteraf wel straffen als iemand over de schreef gaat.” Kan je bijvoorbeeld zeggen dat je fan bent van IS? “Ik vermoed van wel, want een fan is niet meteen iemand die aanzet tot geweld. Alles hangt af van de context en moet geval per geval bekeken worden. Maar je mag in elk geval niet aanzetten tot terrorisme, dat is al sinds 2013 uitdrukkelijk strafbaar.”