Dag juffrouwke met je fiets
Soms lijkt het toeval geen toeval meer: in het jaar waarin de kleuterschool in SintHuibrechts-Hern bij Hoeselt werd gesloopt, stierf ook de kleuterjuf die er vroeger bijna elke dag met de fiets naartoe kwam vanuit Membruggen bij Riemst. Voor wie de streek niet kent: dat is serieus bergop rijden langs verlaten velden, vaak tegen de wind in. Maar liefst 88 jaar oud werd Euphrasie Bruninx, ‘gewezen hoofd- en kleuteronderwijzeres te Sint-Huibrechts-Hern’, zo vermeldt haar overlijdensbericht. Achter dat beroepsverleden gaan verschillende generaties kleuters schuil: van 1945 tot 1988 gaf Euphrasie les in Hern. In die 43 jaren liepen welgeteld 453 kleuters bij haar school. Geen spectaculair aantal – Hern is tenslotte ook niet zo groot – maar toch een dorpje op zich. Genoeg ook om voor de begrafenis uit te wijken naar de kerk van het nabijgelegen Riksingen. “De kerk van Membruggen, waar de avond voordien de gebedsdienst plaatsvond, zou te klein zijn geweest voor al dat volk”, zegt Euphrasie’s zoon Wim Ulrix, die er verbaasd van stond hoeveel Hernenaren hun voormalige kleuteronderwijzers nog in het hart dragen. “Het was overweldigend.”
Bruine en gele pudding
Het verhaal van Euphrasie Bruninx – ‘het juffrouwke’ in de Hernse volksmond – is ook dat van een kleine dorpsgemeenschap waar de leefbaarheid de voorbije jaren onder druk is komen te staan en waar de overblijvers er toch nog iets van willen maken. Ook al is dat vaak vechten tegen de bierkaai. Nadat de kleuterschool van Hern, waar vroeger nog een lagere school aan vasthing, dit jaar tegen de vlakte ging, kregen de kleuters onderdak in een containerklasje. Er wordt wel gesproken van een nieuw gebouw maar of dat er komt, is niet zeker. Ook van de dorpszaal, die dit jaar eveneens dichtging, is de heropening onduidelijk. Winkels zijn er in Hern allang niet meer. Een halve eeuw geleden was dat helemaal anders en was Euphrasie Bruninx het kloppende hart van Hern.“Ze was een kleine maar sterke en goedlachse vrouw met een warme uitstraling”, zeggen Nancy en Florette, die ooit in het klasje bij juffrouw Euphrasie zaten. “Haar beeld staat gegrift in het geheugen van jong en oud in Hern. Wie nu voorbij de lege plek aan de dorpsschool rijdt, wordt onmiddellijk teruggevoerd naar vroeger, naar een verleden met schitterende herinneringen.” In de klas zitten bij juf Euphrasie was een feest. Op elke verjaardag schoven de kleuters aan aan een lange tafel en was er ‘bruine’ of ‘gele’ pudding. “Geen enkele andere pudding smaakte beter dan die van het juffrouwke”, beweren Nancy en Florette. “Zij was de vrouw die ons heeft leren tekenen, zingen, dansen en toneelspelen. Maar ze leerde ons ook zwijgen en luisteren wanneer dat nodig was. Ze was streng als het moest maar altijd even hartelijk en zorgzaam.”
Veters losknopen
Dat Euphrasie Bruninx uitgroeide tot een mythe in Hern, heeft ook te maken met het feit dat ze bijna elke dag met de fiets naar school kwam. Vanuit Membruggen is dat zo’n zeven kilometer. Niet veel, maar wel een eind bergop. “Door weer en wind kwam ze met de fiets”, aldus Nancy en Florette. “Behalve toen ze hoogzwanger was: toen kwam ze met de auto, met haar bagage in de koffer. Vanuit de kleuterschool is ze vertrokken om te bevallen. Ze had een vrouw uit de buurt geroepen om bij de kleuters te blijven. Veertien dagen later stond ze opnieuw voor de klas.” Ook haar opvolger, meester Ludo Lijnen, herinnert zich juf Euphrasie als een kranige vrouw. “Ze regelde alles zelf: ze ging water halen bij de pastoor en maakte zelf de kachel aan. Ik had veel respect voor haar en was onder de indruk van haar inzet, zeker als je rekening houdt met de middelen en accommodatie van toen. Als schooldirectrice had ze haar klas kunnen splitsen, maar ze hield eraan alleen voor de klas te staan. Je moet het maar doen: groepen van veertig kinderen waren geen uitzondering.” Wim Ulrix koestert warme herinneringen aan zijn kleutertijd. “Uiteraard zat ik bij haar in de klas. Moeder heeft me altijd verteld dat ik expres mijn schoenveters losknoopte, zodat ik bij haar kon langsgaan om ze opnieuw te laten binden en een kus te vragen. Maar ze kon ook streng zijn: thuis hield moeder me kort. Van haar mocht ik niet veel, mijn vader was toegeeflijker.”
Godsvruchtig
Euphrasie was niet alleen geliefd in Hern. Ook in haar eigen dorp Membruggen, waar ze zich inzette voor de kerk, ging haar betrokkenheid niet onopgemerkt voorbij. “Als iemand ziek was en opgenomen werd in het ziekenhuis, dan ging zij bij het Heilig Paterke in Hasselt een noveen bidden. En ik moest altijd mee”, zegt Wim Ulrix, al was dat niet tegen zijn zin. “Ik ben lang misdienaar geweest. Wij waren een godsvruchtig gezin.” Euphrasie stierf in een woonzorgcentrum, maar haar zoon heeft zo lang mogelijk geprobeerd haar thuis te verzorgen. “Acht jaar geleden begon moeder te dementeren. Ik kreeg het niet over mijn hart om haar naar een rusthuis te brengen. Ik ben altijd bij haar blijven wonen, nu was het mijn beurt om voor haar te zorgen. Omdat ik de zaak van mijn vader heb overgenomen, regelde ik het zo dat er gedurende mijn afwezigheid thuis een oppas bij haar was.” Enkele jaren geleden, nadat Euphrasie een hersenbloeding had gekregen en er 24 uur per dag toezicht nodig was, moest Wim Ulrix de zorg voor zijn moeder toch uit handen geven. “We hadden amper nog contact met haar, ze was erg afwezig. Behalve als er in het rusthuis kinderen op tv waren: dan leefde ze op en begon ze te lachen.” Want zij was het juffrouwke.