ARBEID ADELT
Hasselaar Jos Kesteman: 91 en nog altijd dokter
HASSELT –
Met zijn 91jaar - in oktober wordt hij zelfs 92 - is de Hasseltse chirurg Jos Kesteman wellicht de oudste nog actieve dokter van het land. Afgestudeerd in 1953 voerde de specialist tijdens een carrière van liefst 63 jaar vele tienduizenden ingrepen uit. Heupen, schouders en knieën nam hij onder handen, maar ook long-, maag-, en hartoperaties voerde hij uit. “In onze tijd moest je alles kunnen”, zegt dokter Kesteman. “Nu heb je één specialist voor de grote teen en een andere voor de kleine teen.” Grote operaties doet hij vandaag niet meer, kleinere ingrepen en adviezen geven nog wel. Van stoppen wil hij alvast niet weten. “Waarom zou ik? Ze schatten mij amper zeventig.” Op de muur van zijn dokterskabinet in de Rederijkerstraat in Hasselt hangt een stalen bordje met het opschrift: Dokter J. Kesteman - Chirurg. Daaronder zijn spreekuren: op woensdag van 9 tot 11 uur en op vrijdag van 14 tot 16 uur. “Die uren moet je niet te nauw nemen”, zegt dokter Kesteman terwijl hij ons kwiek naar zijn spreekkamer leidt. “Na zes uur ‘s avonds, als alle huisdokters hun deur hebben dichtgetrokken, kan je hier ook nog altijd terecht. Ik ben nog van de oude stempel, hé. Dokter ben je dag en nacht, vind ik. Onlangs nog heb ik hier in de straat een vrouw helpen bevallen. Ze was naar het ziekenhuis getrokken omdat ze weeën voelde opkomen. Het is nog niet voor meteen, kreeg ze daar te horen. Maar toen ze terug thuis kwam, brak haar water. Dus heb ik haar maar geholpen haar kindje op de wereld te zetten.”
Nederland
De oude, wat verbleekte encyclopedieën in het boekenrek van zijn praktijk verraden dat dokter Kesteman uit een ander tijdperk stamt. Geboren op 8 oktober 1924 - hetzelfde bouwjaar als wijlen Marlon Brando, om u een idee te geven - besloot de jonge Kesteman in volle oorlogstijd te gaan studeren in Leuven. “Onder het regime van de Duitsers kon je enkel kiezen tussen arbeidsdienst en sportkot.” Kesteman koos voor dat laatste. “Maar na de bevrijding ben ik overgestapt naar geneeskunde. Het was door al die sportblessures dat mijn interesse voor geneeskunde werd gewekt.” Na zeven jaar studies had Kesteman in 1953 het diploma van geneesheer beet. “Als jonge afgestudeerde was het niet zo eenvoudig om een plaats te vinden voor een opleiding in België. Daarom ben ik naar Nederland getrokken. De juiste keuze bleek achteraf. In Maastricht en nadien in Leiden heb ik zeven jaar lang enorm veel ervaring kunnen opdoen. Ik leerde er bijvoorbeeld ook hoe je ingrepen aan de longen of het hart moest uitvoeren.”
6.000 spataders
Eind jaren vijftig trok dokter Kesteman opnieuw naar ons land, waar hij in 1960 als chirurg werd aangenomen in het Virga Jesse Ziekenhuis in Hasselt. “Als jonge chirurg kreeg ik daar ingrepen voorgeschoteld die nauwelijks of niet werden uitgevoerd in het ziekenhuis. In het begin was dat bijvoorbeeld niets anders dan spataders opereren. Ik denk dat ik in totaal van zo’n 6.000 benen spataders heb verwijderd. Dat was in die tijd ook de slechtst betaalde ingreep voor een chirurg. Voor een spataderoperatie, die zo’n twee uur duurde, kreeg ik evenveel betaald als een collega die een appendix-ingreep uitvoerde. Maar een appendix verwijderen duurde maar zo’n twintig minuten.” Toch wist Kesteman zich, vooral dankzij zijn nieuwsgierigheid en constante bijscholing, snel op te werken binnen het ziekenhuis. “Op korte tijd groeide ik uit tot algemeen chirurg en mocht ik alle soorten operaties uitvoeren: van rughernia’s en kaakfracturen tot maag- en longoperaties.”
Slokdarmoperatie
In 1968 werkte dokter Kesteman zich in de kijker door als een van de eerste chirurgen ooit een slokdarmtranspositie uit te voeren. “Aan die operatie ging een heel tragisch verhaal vooraf”, zegt dokter Kesteman. “In 1968 kreeg ik een 61-jarige Hasselaar in mijn praktijk die helemaal ten einde raad was. Die man had op zijn twaalfde van een fles met bijtende soda gedronken, waardoor zijn slokdarm totaal vernield was. Zijn hele leven al was die man aangewezen op een vloeibaar dieet van melk en soep. Ik ben naar Parijs getrokken om wat extra expertise op te doen en heb toen, met goedkeuring van die man, geopteerd voor een slokdarmtranspositie. Het principe achter die ingreep is eigenlijk heel simpel. Een slokdarm duwt het voedsel via peristaltische bewegingen, samentrekkingen van de darm, naar de maag. Maar diezelfde peristaltiek zie je ook bij de dikke darm, die het voedsel van de maag naar buiten duwt. We zijn er toen in geslaagd om bij die man een stuk van zijn slokdarm te vervangen door een stuk dikke darm. We moesten alleen opletten dat we de dikke darm omdraaiden, anders zou die darm het voedsel na het slikken gewoon terug omhoog duwen (grinnikt). De operatie slaagde, waardoor die man voor het eerst in een halve eeuw terug vast voedsel kon eten. Je kan je niet voorstellen hoe gelukkig hij was.”
Topdokters
Tijdens zijn lange carrière leidde dokter Kesteman ook heel wat assistenten op. De bekendste is zonder meer professor Dirk Van Raemdonck, een wereldautoriteit in de longchirurgie. Van Raemdonck, een van de knappe koppen in het VIER-programma Topdokters, is nu hoofd van het Transplantatieteam van het UZ Leuven en voert met zijn team jaarlijks zo’n zestig longtransplantaties uit. “Professor Van Raemdonck heeft als assistent twee jaar bij mij opleiding gevolgd”, zegt dokter Kesteman. “Je zag meteen dat hij een absoluut rastalent was. Chirurgie moet je in de vingers heb FOTO'S ben. En dat had hij.”
Heupen of schouders, hart of longen, in onze tijd moest je alles kunnen. Nu heb je één specialist voor de grote teen en een andere voor de kleine teen
Jos Kesteman
Maar terwijl Kesteman jonge assistenten opleidde, tikte voor hem de klok verder. “In geen tijd had ik de grens van zeventig jaar bereikt”, zegt Kesteman. Omwille van die leeftijd wilde het Jessa Ziekenhuis in 1994 de samenwerking met Kesteman stopzetten. “Maar ik zag dat absoluut niet zitten, omdat ik nog helemaal niet aan pensioen toe was. Volgens het statuut dat ik destijds had getekend mocht het ziekenhuis mij ook niet zomaar buitenzetten.”
100.000 frank
Daarop kwam het tot een openlijk conflict tussen Kesteman en het Virga Jesse Ziekenhuis. “Op een dag hebben ze mijn bieper en toegangskaart afgenomen en zelfs mijn naamplaatje aan het ziekenhuis verwijderd. De vijftien patiënten die ik op dat moment onder mijn hoede had, werden gewoon aan hun lot overgelaten. Maar daar heb ik het niet bij gelaten. Ik ben naar de rechter gestapt en heb in kort geding gelijk gekregeneesheer. gen. Voor elke dag dat het ziekenhuis mij niet toeliet, kreeg ik een schadevergoeding van 100.000 frank (2.500 euro, red.). In geen tijd had ik mijn toegangskaart en mijn bieper terug (grinnikt). Voor alle duidelijkheid: om het geld was het mij niet te doen. Ik had een schadevergoeding kunnen eisen omdat ik zes weken op non-actief was gezet, maar zover ben ik niet gegaan. Ik wilde gewoon blijven werken.” Het pensioenconflict haalde des- tijds ook de kranten. Rechter vindt dat arts (70) patiënten mag behandelen, kopte deze krant op maandag 16 januari 1995. Bejaarde dokter mag blijven opereren, zo klonk het in een andere kop. In het artikel zegt Kesteman onomwonden dat leeftijd totaal geen rol speelt bij de uitoefening van een job. Aftakeling is niet aan een bepaalde leeftijd gebonden. De keuzevrijheid van de patiënt primeert in alle omstandigheden, ook bij gevorderde leeftijd van de arts, zo liet Kesteman destijds optekenen.
Achillespees
Opmerkelijk: vandaag, bijna tweeëntwintig jaar na dat pensioenconflict, is dokter Kesteman nog altijd actief. “Ik ben in de jaren daarna gewoon blijven doorwerken, omdat ik geen enkele reden had om te stoppen. Mijn patiënten bleven komen en mijn lichaam en geest lieten werken nog toe. Toch merkte ik meer en meer dat collega-chirurgen niet altijd even blij waren met mijn aanwezigheid. Het gebeurde wel eens vaker - nu nog trouwens - dat ik een patiënt over de vloer kreeg, die van een andere dokter te horen had gekregen dat het geen goed idee was om met mij in zee te gaan. Die ouwe kent er niks meer van, klonk het dan.” De laatste jaren nam Kesteman wel een beetje gas terug. Opereren doet hij vandaag niet meer. “Al zou ik het wel nog kunnen. (Hij strekt zijn handen uit) Kijk, zie jij mijn handen beven?” Zijn laatste operatie voerde hij zes jaar geleden uit. Bij zijn jongste zoon, een fervent basketter. “Mijn zoon had tijdens het basketten zijn achillespees gescheurd. Jaren geleden heb ik een operatieve techniek ontwikkeld waarbij het herstel van de achillespees véél sneller verloopt. Mijn zoon is zelfstandige. Hij moest dus snel terug aan het werk kunnen hé.”
Sauna
Vandaag is dokter Kesteman vooral nog actief als raadgevend “Ik ben nu voornamelijk bezig met verzekeringsgeneeskunde en voer bijvoorbeeld controles uit op arbeidsongeschiktheid. Daarnaast geef ik patiënten, maar ook artsen nog altijd raad over bepaalde behandelingen. Ik mag dan wel bijna 92 jaar zijn, ik ben echt nog wel op de hoogte van de huidige medische wetenschap.” Aan stoppen denkt dokter Kesteman allerminst. “Ik zou niet weten waarom. Mijn patiënten schatten mij amper zeventig jaar, dus ik kan nog wel even doorgaan. Ik voel mij ook nog heel goed. Lichamelijk blijf ik in conditie door regelmatig te zwemmen en naar de sauna te gaan. En geestelijk houden vooral mijn patiënten mij jong. Ik heb dus geen andere keuze dan mijn patiënten te blijven ontvangen (lacht).”
Morgen Cafébazin Mieke ‘Boem’ (78)
In 1968 opereerde ik een 61-jarige man die op zijn twaalfde bijtende soda had gedronken. Na 50 jaar kon hij eindelijk weer vast voedsel eten
Jos Kesteman