Fundamentele vragen

In het Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL) in Genk loopt een proefproject waarbij - in het ziekenhuis zelf bij zware chronische patiënten, in rusthuizen, en door huisartsen bij hun oudere patienten - de vraag wordt aangekaart in welke mate er nog zware behandelingen moeten worden gestart als ze een levensbedreigend medisch probleem krijgen, zoals kanker of een zware hartaanval. Moet voor iemand die de zeventig voorbij is nog de hele medische machinerie worden ingezet met alle last en pijn die dat voor de patiënt doorgaans meebrengt, of moet comfort en pijnstilling centraal staan in een palliatieve aanpak? Er bestaan natuurlijk al wilsverklaringen, maar dat zijn juridische documenten. Het proefproject van de ethische commissie van het ZOL beoogt eerder het op gang brengen van een bewustwordingsproces bij alle betrokkenen: de patiënt, de familie en de hulpverleners. De bedoeling is dat er over die fundamentele vragen al eens is nagedacht en gepraat vóór er zich een crisissituatie voordoet, zodat de betrokkenen in de mate van het mogelijke toch een beetje voorbereid zijn op wat er op hen afkomt. Dat zijn niet alleen fundamentele vragen voor ieder die er zelf of in zijn onmiddellijke omgeving mee wordt geconfronteerd, maar ook voor onze samenleving. De medische wetenschap is de jongste decennia sprongsgewijs vooruitgegaan, waardoor onze levensverwachting jaarlijks stijgt. Maar de samenleving kan niet volgen. Sommige medicamenten worden zelfs voor de ziekteverzekering onbetaalbaar. Ons pensioenstelsel is er niet op voorzien dat we nog dertig jaar leven nadat we zijn gestopt met werken. En onze sociale zekerheid is er nog veel minder op voorzien dat we dan nog jaren in een rusthuis verzorgd moeten worden omdat we niet meer voor onszelf kunnen zorgen. De welvaartsstaat die we in de tweede helft van de vorige eeuw hebben opgebouwd, kan dat niet betalen. Als we ons samenlevingsmodel willen behouden, zullen er de volgende jaren beslissingen moeten worden genomen waarvan de verhoging van de pensioenleeftijd van 65 naar 67 maar een voorbode was. Initiatieven zoals dat van het ZOL zijn dan ook goed, al was het maar om meer mensen bewust te maken van die problematiek. We denken ook dat mensen die op het ogenblik dat de fundamentele vragen opduiken al een idee hebben over wat ze willen, gelukkiger zullen zijn met hun beslissingen. Al blijven zo’n gesprekken natuurlijk de moeilijkste die er zijn.

De medische wetenschap is de jongste decennia sprongsgewijs vooruitgegaan, maar de samenleving kan niet volgen