Ruimtevaart kan ondervoeding bestrijden
Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) uit Mol trekt naar Congo met ‘eiwitbacterie’
Spirulina is een bacterie die CO2 omzet in zuurstof en tegelijk eiwitten aanmaakt. Binnen afzienbare tijd zal ze een bemande ruimtemissie naar Mars mogelijk maken. En sinds kort zetten onderzoekers uit Mol het groene goedje ook in Congo in om er de ondervoeding te bestrijden. Regelmatig roeren in een groene ‘soep’ volstaat om altijd een voorraad eiwitten uit het bad te kunnen scheppen. In een tropisch warm labo in het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) in Mol roert een team van wetenschappers elke twee uur met een roeispaan in een met een groen water gevulde bak van een paar vierkante meter. De groene kleur is afkomstig van de spirulinabacterie. Het is een van de kleinste, oudste en meest robuuste levensvormen op onze planeet. Arthrospina spirulina produceert 60 procent van de zuurstof op aarde. Zonder deze zogenaamde cyanobacterieën bestonden u en ik vandaag niet. Omdat de bacterie - net zoals planten - CO2 omzet in zuurstof, willen de vorsers van het labo mircobiologie van het SCK ze inzetten tijdens de eerste bemande reis naar Mars, die zes maanden zal duren. “Maar de spirulabacterie produceert niet alleen zuurstof, de eiwitconcentratie van de bacterie is ook nog eens 70 procent, de hoogste van alle voedingsmiddelen”, zegt dr. ir. Katinka Wouters van het SCK. “Arthospina spirulina kan dus tijdens missies naar Mars én op de planeet voor voeding zorgen.”
Verdwenen in Afrika
De spirulinabacterie komt van nature voor in Oost- en West-Afrika en in Mexico en Zuid-Azië. In Afrika gebruikten ze de groene bacterie vroeger ook in gebakken voedsel, maar die kennis is uit de cultuur verdwenen. Adjunct-directeurvan SCK Hamid Aït Abderrahim: “Daarom is een team van SCK zopas naar de Evenaarsprovincie in Congo gereisd om de mensen te leren hoe ze de bacterie best thuis opkweken. Samen met enkele partners willen we die kweektechniek onder de bevolking verspreiden.” Als supplement in de voeding kan spirulina een belangrijke rol spelen in de strijd tegen chronische ondervoeding bij kinderen. “In Congo lijdt dan 43 procent van de kinderen jonger dan vijf jaar aan ondervoeding, met grote kindersterfte als gevolg. In totaal zijn in Congo zo’n 6,5 miljoen mensen ondervoed.”
Eenvoudige kweek
Spirulina kweken in Congo is simpel: je maakt gewoon een waterbak van zowat een vierkante meter, voegt de bacterie toe - een paar gram per vierkante meter is voldoende - en je bent vertrokken. “Je moet alleen minstens drie keer per dag in het water roeren, om de gasomzetting niet te laten stilvallen”, legt SCK-onderzoeker Ben Vos uit. Hij nam vanuit Mol een paar tubes met de spirulabacterie mee naar Congo. “Spirulina groeit goed bij temperaturen tussen 20 en 37 graden en in Congo is het altijd van nature zo warm.”
Veel ijzer en vitamines
De eiwitrijkheid van de spirulinabacterie maakt dat de groene soep die het beestje in water produceert ideaal is bij een tekort aan proteïnen in voeding. En laat dat nu precies een veel voorkomend probleem zijn in veel ontwikkelingslanden. Daarnaast zijn de hoge hoeveelheden ijzer en vitamine A van de bacterie twee elementen die het meest ontbreken bij chronische ondervoeding. “In de Evenaarsprovincie in Congo eten mensen zeer eenzijdig”, legt Katinka Wouters uit. “Ze eten er heel weinig vlees en vis. Maar vijf gram spirulina per dag kan die eenzijdige voeding compenseren.” Spirulinabacteriën in het water lijken wat op algen. Je haalt ze uit het water met een zeefdoek. “In Congo eten ze veel maniokbladeren, die ze tot een groene brei verwerken. Daaraan spirulina toevoegen kost weinig moeite”, zegt Hamid Aït Abderrahim. In een eerste testfase wil het SCK 50 gezinnen en 300 kinderen spirulina als voedingssupplement aanbieden. Daarna moet de rest van de regio volgen.