Is er leven op Proximab?
We zijn niet alleen: wetenschappers ontdekken tweede aarde
Rond Proxima Centauri, de ster het dichtst bij ons, draait een rotsachtige planeet. Ze is een tikje zwaarder dan de aarde en zit midden in de zone waar vloeibaar water – en dus leven – mogelijk is. En ‘Aarde Twee’ is dichtbij genoeg om per ruimtetuig te bereiken.
HASSELT -
Niemand weet of er leven is op ‘Proximab’, zoals de planeet officieel nogal fantasieloos heet. Het is zelfs niet zeker of er leven mogelijk is – vloeibaar water is slechts één van de dingen die daarvoor nodig zijn. De planeet zit dicht genoeg bij haar ster om gelikt te worden door zonnevlammen en gebombardeerd door röntgenstraling, vierhonderd maal sterker dan wat de aarde te verduren krijgt. Ze kan dus evengoed drooggefakkeld en gesteriliseerd zijn. Maar als ze, net als de aarde, een eigen magneetveld heeft, kan ze zich die aanslagen van het lijf houden, en dan wordt veel mogelijk. Al zal het leven aangepast moeten zijn aan eeuwige schemering.
Kleurverschil
De planeet draait rond de ster Proxima Centauri, onze naaste buur, op 4,2 lichtjaar van ons. De planeet zelf is 1,3 maal zo zwaar als de aarde, en draait in 11,2 dagen om haar ster, op slechts vijf procent van de afstand aarde-zon. Maar omdat de ster, een ‘rode dwerg’, veel kleiner en koeler is dan de zon, en 99,85 procent minder licht geeft, is het op die afstand nog voldoende koel om water niet te laten verdampen. Wat nog niet betekent dat er ook water ís. We weten trouwens helemaal niet wat er op Aarde Twee te vinden is, enkel dat ze voldoende massa – en dus aantrekkingskracht – heeft om haar ster heen en weer te laten wiegen terwijl ze eromheen draait. Die verplaatsing is te klein om rechtstreeks te kunnen zien, maar als een ster onze kant op beweegt, is haar licht een klein beetje blauwer, en als ze van ons weg beweegt een tikje roder. Net zoals de sirene van een ziekenwagen hoger klinkt als die onze kant opkomt, en lager wanneer hij van ons wegrijdt.
Geen toevallige ruis
Het effect is uiterst miniem: het gaat om het kleurverschil tussen een ster die met wandelsnelheid op ons afkomt of van ons wegbeweegt. De astronomen hebben dan ook zestien jaar gemeten met een gigantische Europese telescoop in Chili, eer ze zeker waren dat ze meer zagen dan toevallige ruis. Het nieuws zoemde al ruim een week rond, na een lek in Der Spiegel. Maar dat bevatte geen harde gegevens, en geen enkele astronoom wou het bevestigen of ontkennen eer het, na gedegen controle door vakgenoten, in een vakblad was verschenen. Vandaag volgde de publicatie in Nature. We zouden heel wat meer kunnen zeggen over de kans op leven als we wisten of de planeet een atmosfeer heeft, en welke. Als er zuurstof en methaan in zitten, twee gassen die snel wegreageren als ze niet voortdurend door levende wezens worden bijgemaakt, is het bingo.
Meetwerk voor de boeg
Het zit aan de uiterste rand van onze technische mogelijkheden, maar met wat geluk moeten we het licht dat door de planeet weerkaatst wordt – en dat dus twee keer door haar atmosfeer is gegaan – apart kunnen meten van dat van de ster er juist naast. Zover is het echter nog niet. Als de planeet in haar omloop rond haar ster precies tussen ons en de ster passeert – een kans van 1,5 procent – dan moeten we in principe Een artistieke impressie van planeet Proximab, die cirkelt rond de ster Proxima Centauri. kunnen meten welk stukje van het sterlicht door haar atmosfeer wordt opgeslorpt, en dus wat er zoal aan chemische stoffen in die atmosfeer zit. Maar als er al zo’n periodieke verandering in het sterlicht te zien is, dan is die tot nu toe in de ruis verborgen gebleven. Er ligt dus nog meetwerk voor de boeg. Gelukkig hebben we tijd. Wanneer onze zon binnen vijf miljard jaar zichzelf opblaast en de aarde opslokt, hebben Proxima Centauri en Aarde Twee nog vele honderden miljarden jaren te gaan. Misschien wijken we dus ooit wel naar daar uit.