Laatste stichter van Israël overleden
Shimon Peres (1923-2016)
Hoewel hij steevast de verkiezingen verloor, bekleedde hij de belangrijkste ambten die zijn land te vergeven had. Het lange leven van Shimon Peres wàs de geschiedenis van Israël. Sinds de stichting in 1948 stond hij in of nabij het centrum van de macht. In oorlog en in (het zoeken naar) vrede. De eeuwige immigrant, zo omschreef de krant Haaretz de dinsdagnacht in zijn slaap overleden Shimon Peres, staatsman en Nobelprijswinnaar. Na tientallen jaren kon je nog de tongval horen van de Joodse bewoners uit het gebied tussen Polen, Wit-Rusland en Litouwen, waar hij 93 jaar geleden geboren werd in het shtetl Vishneva.
Holocaust
De migratie als tienjarige naar Palestina - en naar de jonge stad Tel Aviv - maakte hem tot ‘oleh’, de naam voor joden die terugkeren uit de Diaspora. Zijn familie verspreidde zich over de wereld. Een achternichtje kreeg wereldroem als actrice in Hollywood: Lauren Bacall. Verwanten die niet migreerden, kwamen om in de Holocaust.
De jonge Peres werd actief in de kibboetsbeweging. Daar merkte Israëls vader des vaderlands David Ben Goerion zijn organisatietalent op. Dat zou hij volop inzetten bij de uitbouw van Tzahal, de Israëlische strijdkrachten. Vooral via Franse contacten zorgde hij voor de bewapening die de jonge staat overlevingskansen gaf tussen vijandige buren als het Egypte van Nasser. Uit Frankrijk haalde hij eind jaren ‘50 ook de hulp voor de bouw van de eerste kernreactor, basis voor Israëls nucleaire arsenaal. Zelf was Peres nooit militair - nog een vorm van er niet helemaal bij horen. Maar hij maakte als zowat permanent lid van de nationale veiligheidsraad de keuzes die zwaar wogen op die veiligheid, zoals die om na de overwinning in de Zesdaagse Oorlog Joodse nederzettingen op de Westoever op te richten.
Vredesprijs
Hoewel hij vijf keer lijsttrekker was in parlementsverkiezingen, won hij nooit. Desondanks bekleedde hij de vier belangrijkste ambten die zijn land te vergeven had. Defensieminister en minister van Buitenlandse Zaken, twee keer premier, de eerste keer van 1984 tot 1986, in een (ongelukkige) coalitie met Likoed, de tweede keer in het jaar na de moord in 1995 op zijn Arbeiderspartij-rivaal, premier Yitzhak Rabin. Uiteindelijk werd Peres op hoge leeftijd, van 2007 tot 2014, staatshoofd - niet voor de Arbeiderspartij, die hij in 2005 na 60 jaar had verlaten. Wereldleiders huldigden Peres gisteren om zijn inzet voor de vrede. Hij was het die eerste minister Rabin de beslissende duw gaf richting de Oslo-akkoorden met de Palestijnen die hem, Rabin en Yasser Arafat in 1994 de Nobelprijs voor de Vrede opleverden. Maar de Britse journalist Robert Fisk haalde gisteren ook andere herinneringen op: aan een bezoek in het Palestijnse vluchtelingenkamp Qana in Libanon in 1996, waar een door premier Peres bevolen bombardement 106 doden maakte, van baby’s tot bejaarden. De beschieting - nadat een Hezbollah-raket in Israël landde - moest volgens Fisk laten zien dat Peres als premier hard kon zijn. Vredesduif én havik: ook dat maakt Shimon Peres tot een Israëlisch staatsman.