‘Arrival’ is een van de filmische hoogtepunten van 2016
In afwachting van zijn langverwachte ‘Blade Runner’-sequel kunnen we dankzij ‘Arrival’ ontdekken hoe de Canadese regisseur Denis Villeneuve het sciencefictiongenre benadert. Op een smaakvolle, originele en intelligente manier, zo blijkt. Meer nog, ‘Arrival’ is een van de cinemahoogtepunten van 2016. In heel wat beroemde sciencefictionfilms staat de communicatie met aliens centraal. In ‘Close Encounters of the Third Kind’ van Steven Spielberg slaagt de mens er uiteindelijk in om in contact te treden met gelande buitenaardse wezens via muziek. In ‘Contact’ van Robert Zemeckis gebruiken de aliens het innerlijke leven van de mensen om met hen te praten. ‘Arrival’ van Denis Villeneuve (maker van ‘Incendies’, ‘Prisoners’, ‘Sicario’) focust zich eveneens op communicatie, maar graaft veel dieper. De film plaatst bovendien vraagtekens achter onze beperkte kijk op taal. De film begint met de landing van twaalf schelpvormige vliegende schotels op verschillende locaties op Aarde. Het Amerikaanse leger doet een beroep op Louise Banks (Amy Adams), een linguïste die blijkbaar getekend is door het overlijden van haar dochter, en Ian Donnelly (Jeremy Renner), een vrolijke theoretisch fysicus, om de taal van de aliens te bestuderen. Het is van belang om tijdig te begrijpen wat de wezens op aarde komen doen. Vooral China wordt enorm zenuwachtig van de aliens op haar grondgebied. Want wat als de buitenaardse bezoekers slechte bedoelingen hebben? Banks gaat aan boord van een van de ruimteschepen en merkt dat de aliens - octopusachtige creaturen - ‘teksten’ schrijven met cirkelvormige symbolen. Maar de cirkels zijn moeilijk te doorgronden. Tot Banks ontdekt dat de mens een wel heel eenzijdige kijk op taal heeft. Het knappe aan ‘Arrival’ is dat Villeneuve je de clichés van het genre aanbiedt, maar door het persoonlijk drama van Banks uit te vergroten, de film een arthouse look mee te geven en te kiezen voor de zeer bevreemdende muziek van de IJslandse componist Jóhann Jóhannsson toch het klassieke Hollywood uit de weg gaat.
Experiment
“Ik heb al lang sciencefiction willen doen”, zegt Canadees Villeneuve. “Ik was als tiener danig onder de indruk van ‘2001: A Space Odyssey’, ‘Blade Runner’ en ‘Close Encounters of the Third Kind’. Ik zocht dus naar een goed verhaal, maar het bleek moeilijk om iets te vinden dat niet eenzijdig over een gewapend conflict handelt. Ik heb dan het kortverhaal ‘Story of Your Life’ van Ted Chiang gevonden. Dat was het verhaal dat ik absoluut wilde vertellen. En ik kreeg een grote cheque van Paramount om de film te maken zoals ik het wilde. Ik had voor hen ‘Prisoners’ gemaakt en ze waren daar heel blij mee. Ze wilden daarom ‘Arrival’ absoluut in handen krijgen. Ik ben heel blij dat het ook gebeurd is, want het is een zeer vreemd beestje voor hen. Een experiment, zeg maar. ‘Arrival’ is immers een heel fragiele film. We zijn niet gewend om zo’n verhaal te zien. Het is een sciencefictionfilm die iets vertelt over onze realiteit. Maar het is ook een film met intellectuele en emotionele aspecten die zwalpt tussen een auteurscinema en een commercieel product.”
Ik wilde afstand nemen van mijn donkere films
Denis VILLENEUVE
Regisseur
Rouwproces
Achteraf bekeken heeft ‘Arrival’ iets absurds. Maar door de enorme gelaagdheid van de film ga je daar niet verder op in. Aanvankelijk denk je dat de film handelt over communicatie, en later over hoe een maatschappij reageert op angst. Maar naarmate de verrassende finale nadert, wordt ‘Arrival’ meer een essay over het concept tijd en dimensie. Villeneuve zegt dat er nog een vierde laag is. “Ja, de film heeft het over communicatie, maar vertelt niet zoveel over hoe een vreemde taal gedissecteerd wordt. ‘Arrival’ heeft het meer over de taal van intuïtie. Maar voor mij is dit vooral een film over een rouwproces. Hij is minder donker dan mijn vorige films, die allemaal vrij somber waren. ‘Arrival’ heb ik echter gemaakt om van die donkere films wat afstand te nemen.”