Silicon Valley über alles

Elke week zoekt taalliefhebber Marcel Grauls naar de herkomst van een woord uit de actualiteit.

Je ziet het beestje almaar vaker: “Uber voor de hobbykoks”, kopte deze krant vorige week. Deeleconomie, collectief consumeren? “Na Uber en Airbnb kunnen nu ook de hobbykoks hun diensten delen via een online platform”, schreef de krant op 29 november. Uber en Airbnb, wereldfirma’s allebei een jaar of zeven geleden in San Francisco, Silicon Valley, geboren. De Air in Airbnb (voor een systeem waar- bij mensen een deel van hun woning aan toeristen verhuren) is te begrijpen als je weet dat de naam voluit luidt: ‘air bed and breakfast’, luchtmatras en ontbijt. Ook Uber – een systeem waarbij particulieren voor taxichauffeur spelen – heeft zich razendsnel over de wereld verspreid. Stand in augustus 2016: 66 landen, 507 steden. Omzet anderhalf miljard dollar. Uber heette oorspronkelijk Ubercab, ook al zonder umlaut. ‘Uber’ is slangtaal voor ‘super’, supertaxi dus.

Cab, taxi, is later om juridische redenen – laten we het woord taxi vermijden, was de gedachte - gewoon geschrapt.

En heeft het uitstaans met het Duitse über, die in ‘Deutschland über alles’, met umlaut? Jawel. En dat begint met de ‘Übermensch’ van de Duitse filosoof Nietzsche, letterlijk vertaald: ‘overmens’, ‘boven- mens’. Die superman arriveerde in het Engels in 1903 via een theaterstuk, en ‘über’ sluimerde in de slangtaal voort als synoniem van super, mega, giga, hyper, cool. Een informeel woord. Door de digitalisering verdween stilaan de umlaut en werd het woord ‘oeber’ uitgesproken. Via de deeltaxi is über nu helemaal boven. Silicon Valley ‘oeber’ alles.