Hoogste rechters steken stok in Brexit-wielen
Britse regering komt met snelwet om proces in gang te zetten
De Britse premier Theresa May moét langs het parlement passeren om haar Brexit-scenario op te starten. Dat oordeelden de hoogste Britse rechters gisteren. Er komt nu binnen enkele dagen een Brexitwetsontwerp dat de regering de volmacht moet geven om de uitstap uit de EU in gang te zetten. Acht van de elf leden van het Supreme Court oordeelden dat de drie rechters van het High Court gelijk hadden toen ze in november vonnisten dat de regering het parlement niet links mag laten liggen bij het opstarten van artikel 50 van het Verdrag van Lissabon. Het activeren van dat artikel – dat bepaalt dat elke lidstaat uit de EU kan stappen, in overeenstemming met zijn grondwettelijke regels – is het startschot van de Brexit-procdure.
Snelwet
Omdat Europese verdragen de bron van zoveel Britse wetgeving zijn, moet ook de Britse wetgever – dat zijn het Lager- en het Hogerhuis – betrokken worden, aldus de rechters. Premier May wil eind maart artikel 50 activeren waarna jaren van onderhandelingen beginnen. Vorige week maakte ze duidelijk dat ze een clean break wil: uit de EU, uit de eenheidsmarkt en uit de douane-unie.
De uitspraak van de rechters was verwacht en viel al met al mee: het nachtmerriescenario waarin ook de parlementen in Schotland, Noord-Ierland en Wales hun zeg kregen, werd afgewezen. Gisteren kondigde Brexit-minister David Davis dan ook aan dat er een wetsontwerp klaarligt dat “binnen een paar dagen” naar het parlement gaat. De wet zal enkel tot doel hebben de regering volmacht te geven om de Brexit te activeren – de volmacht waarvan May beweerde dat ze die had, wat de rechters dus ontkenden. Davis waarschuwde het parlement tegen manoeuvres om het uitstapproces te vertragen: “Er is geen weg terug.”
De vraag is wat de oppositie doet. Labourleider Jeremy Corbyn herhaalde enkele dagen geleden nog dat ook zijn partij de volkswil zal eerbiedigen. Maar Labour zit tussen twee vuren. Veel traditionele kiezers uit de arbeidersklasse stemden voor de uitstap, de grootstedelijke achterban zat in het Remain-kamp. Met de pro-Europese Liberaal-Democraten en Schotse nationalisten (en een handvol Conservatieve rebellen) kunnen Labour-afgevaardigden uit Londen en andere Remain-bastions toch proberen het snelle scenario van May te dwarsbomen door amendementen op de artikel-50-wet af te dwingen - als ze genoeg troepen mobiliseren.
Activiste
In de Brexitmedia - met voorop tabloids als de Daily Mail - werd weer lekker ingehakt op “elitaire rechters” en “zure Remoaners’ die de wil van 17 miljoen burgers dwarsbomen. Maar zelfs daar klonk er respect voor de vrouw aan de basis van de uitspraak: juriste, investeringsmanager en activiste Gina Miller. Met gelijkgezinden diende de in Guyana geboren Miller vorig jaar een klacht in tegen de aanpak van premier May die volgens haar de soevereine rol van het Lagerhuis ontkende. Na haar overwinning in november kreeg ze een stortvloed racistische commentaar en zelfs doodsbedreigingen over zich heen. Zelf zegt Miller de Brexit niet te willen tegenhouden: “Ik wil alleen dat dat proces een wettelijke grondslag heeft. Daar zet ik mijn eigen geld voor in.”