“N-VA wordt stilaan een partij zoals alle andere”
“Dat de N-VA zonder communautair programma in de regering stapte, dat kan ik rationeel volgen. Maar dat de partij ook in het parlement en daarbuiten communautair onzijdig is geworden, kan ik niet volgen. Door de Vlaamse soevereiniteit - de corebusiness va
Veel is er niet nodig om Bart Maddens op gang te krijgen. Wanneer we hem vertellen wie we allemaal zoal hadden in het kader van deze reeks interviews en daarbij de naam Bart De Wever valt, is hij vertrokken. “Zou die nog wel weten wat dat is een, staatshervorming?”, vraagt hij ons. Uiteraard kan het nooit de bedoeling zijn dat de geïnterviewde de vragen stelt en de journalisten de antwoorden geven. En dus vragen we hem om zelf op die vraag te antwoorden.
Bart Maddens: “We hebben nu al drie jaar communautaire stilstand. Het gevolg hiervan is dat de partij evolueert. Dat hoeft niet eens te verwonderen. Door over het communautaire te zwijgen, stoot de N-VA bepaalde mensen af en haalt het andere mensen binnen. Het risico hiervan is dat de N-VA een mainstreampartij wordt waarbij de corebusiness van de partij op de achtergrond verdwijnt. Ik vergelijk het wel eens met wat het Charter van Quaregnon was voor de socialisten. Het bleef tot 1979 officieel de ideologische basis van de partij, maar had op de duur geen enkele praktische betekenis meer.”
Dat is wel een gevolg van de federale regeringsvorming en de afspraken die toen zijn gemaakt.
“Puur rationeel begrijp ik wel dat ze in deze regering zijn gestapt zonder communautair programma. De N-VA had wel de verkiezingen gewonnen en was de grootste partij geworden, maar had geen hefboom om een communautaire agenda te forceren. De partij kon toen twee dingen doen. Of zich terugtrekken in de oppositie. Of in een regering zonder PS stappen om zoveel mogelijk van haar economisch programma te realiseren en met de afspraak om het communautaire te laten rusten. De N-VA houdt zich aan die afspraak binnen de regering en dat is correct. Maar dat hoeft de partij toch niet te beletten om in het parlement en buiten het parlement een communautaire agenda te hebben. Nochtans is dat de rol die nationalistische partijen overal spelen. In Spanje. In het Verenigd Koninkrijk. Maar blijkbaar niet in België.”
En u vindt dat de N-VA dat zou moeten doen.
“Vlaamse soevereiniteit is de corebusiness van de N-VA. De partij heeft het geld en de mensen om een natievormende dynamiek op gang te brengen. Ze zou dat kunnen doen met een denktank, een witboek, een roadshow. Jaarlijks krijgt de partij 13,4 miljoen euro aan partijfinanciering. Nog nooit heeft een partij zoveel gekregen. Ze heeft ook een oorlogskas van 22,2 miljoen euro. Voorts heeft de partij een 50-tal medewerkers en nog eens 150 parlementaire medewerkers. Verder heeft ze veel mensen vanuit de Vlaams Volksbeweging overgenomen. Ik denk dan o.a. aan Jan Jambon, Peter De Roover en wijlen Eric Defoort. Maar ze worden niet uitge-
speeld. In voetbaltermen zou men zeggen dat ze op de bank zitten in plaats van op het veld te staan. Peter De Roover heeft eens gezegd: geef me 6 miljoen avonden en ik maak van elke Vlaming een separatist. Ik geloof hem. Met Bart De Wever en Peter De Roover heeft de N-VA ongelooflijk veel retorisch talent in huis. Maar ze gebruiken het niet voor de Vlaamse zaak.”
De N-VA wordt ook niet geholpen door de andere Vlaamse partijen.
“Dat is juist. De N-VA zit mee in de federale regering omdat de CD&V dat absoluut wilde. Kwestie van de N-VA klein te krijgen en te verbranden. Maar dat lukt niet goed, tot grote ergernis van de CD&V. De populairste Vlaamse ministers zijn Jan Jambon en Theo Francken. Ze worden ervaren als sterke ministers.”
Dan kan men ook zeggen dat de N-VA het goed doet.
“Op niet-communautair vlak is dat zo. Ze spelen het ook heel subtiel. Binnen de regering houden ze zich aan het regeerakkoord. Op de andere niveaus geven ze er regelmatig een lap op. Zeker wanneer er niets over wordt gezegd in het regeerakkoord. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de vraag om de werkloosheid in de tijd te beperken. Of de kritiek van Bart De Wever op de Conventie van Genève. Daarmee richten ze zich tot de anti-establishmentkiezers. Tegelijkertijd bedienen ze ook de meer burgerlijke kiezers die belang hechten aan goed bestuur. Maar over het communautaire geen woord.”
Waarom niet? Dan zouden ze een derde laag aan kiezers kunnen bedienen.
“Dat is de grote vraag waar ik geen antwoord op heb. Peter De Roover zegt dat ze het niet doen omdat het anders de federale regering zou destabiliseren. Dat geloof ik niet. Ik vind dat ze het terrein bouwrijp zouden moeten maken voor een nieuwe staatshervorming. Ze proberen de klassieke Vlaams-nationale achterban nu wel op een andere manier te verleiden. Ze doen het door zich te profileren op zaken zoals identiteit, gemeenschapsgevoel, Vlaamse waarden en onderhuids anti-islamisme. Dat is de link naar hun klassieke Vlaamse achterban en om dat electoraat niet te verliezen. Maar om terug te komen op jullie vraag. De N-VA van 2017 is niet langer de N-VA van 2010. De N-VA van 2010 was een rebelse partij. De N-VA van 2017 is dat veel minder omdat de partij ondertussen mensen heeft aangetrokken zoals bijvoorbeeld een Annick De Ridder of een Lorin Parys. Het zijn goede parlementsleden, dat wel, maar ze hebben weinig affiniteit met het Vlaams nationalisme. En wanneer de echte Vlaamsnationalisten zoals Hendrik Vuye en Veerle Wouters op de tafel slaan, dan worden ze uit de partij gepest.”
Hebben we wel een nieuwe staatshervorming nodig? De mensen liggen er niet van wakker.
“Alles is communautair en dat is alleen maar toegenomen met de zesde staatshervorming. De integratie van de OCMW’s, het CETA-handelsakkoord met Canada, de intercommunales, de tax shift en het samenwerkingsakkoord over fiscale regularisatie, de RIZIV-nummers voor artsen, de geluidsnormen. Dat zijn allemaal communautaire problemen. Maar hoe zouden de mensen wakker liggen van het communautaire als de politici en de media dat kunstmatig doodzwijgen?”
Men zou ook bepaalde zaken kunnen herfederaliseren. Er gaan trouwens steeds meer stemmen op in die richting.
“Deze staat functioneert niet goed. Institutioneel zit het niet meer goed in elkaar. Het is een ongelofelijke warboel geworden, een hallucinant kluwen. We zijn op een punt gekomen dat het zo niet verder kan en dat we knopen moeten doorhakken. Ofwel gaan we naar een herfederalisering met een hiërarchie van de normen. Of we gaan voor confederalisme met Vlaanderen als een aparte deelstaat binnen de Europese Unie. Ik kies voor het laatste.”
En wat doen we met Brussel?
“Ik denk aan een proces in twee stappen. De eerste stap is de Vlaamse soevereiniteitsverklaring. De tweede stap is dat we met de Walen overleggen wat we met Brussel doen. Daarbij lijkt het me logisch dat binnen een confederaal samenwerkingsverband de grote beleidslijnen worden vastgelegd en dat de uitvoering ervan gebeurt op het ondergeschikt niveau, door Brussel dus. Het houdt ook in dat Vlaanderen en Wallonië hun financiële verantwoordelijkheid moeten nemen ten overstaan van Brussel. Maar wel onder voorwaarden. In het kader van de zesde staatshervorming heeft Brussel extra geld gekregen, 461 miljoen euro op jaarbasis. Maar er is geen enkele garantie dat die middelen goed zullen worden besteed. Brussel blijft er een rommeltje met zijn 19 gemeenten.”
De CD&V wilde de N-VA mee in de federale regering om de N-VA klein te krijgen. Maar dat lukt niet echt Dat de N-VA communautair in alle talen zwijgt, is ook voor mij een raadsel
Herfederaliseren of confederalisme. De verkiezingsuitslag in 2019 zal de richting aangeven.
“Het is uitkijken naar de verkiezingsuitslag van PVDA-PTB in Wallonië. In de peilingen zijn ze nu al goed voor 16 procent. Indien dat zo blijft of misschien wel 20 procent wordt, dan zijn MR en PS tot elkaar veroordeeld in Wallonië. Dan wordt het ook moeilijk om de PS federaal opzij te schuiven. Als men in Vlaanderen meer rechts stemt, dan wordt het heel moeilijk om een federale regering te vormen.”
Waarom? Dan krijgen we opnieuw een klassieke tripartite.
“Ja, maar misschien niet meteen. Mocht de N-VA haar verkiezingsresultaat van 2014 kunnen consolideren en de PS wordt incontournable, dan riskeren we in 2019 een herhaling van wat we in 2010 al meemaakten met lange onderhandelingen over een nieuwe staatshervorming. En als die mislukken, dan riskeren we een klassieke tripartite en een sluipende herfederalisering, zonder institutionele hervormingen maar via harmonisering en centrale aansturing.”
Acht u een samenwerking tussen N-VA en Vlaams Belang mogelijk?
“Had u mij die vraag in 2010 gesteld, dan had ik waarschijnlijk ja geantwoord. Nu twijfel ik. Velen binnen de N-VA willen nog altijd een onafhankelijk Vlaanderen. Maar ze willen niet langer België op een ongrondwettelijke wijze opblazen als N-VA en Vlaams Belang samen een meerderheid zouden hebben in het Vlaams Parlement. Er zijn wel speculaties dat na de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar de N-VA in Antwerpen wel eens een coalitie zou durven vormen om daar aan de macht te blijven met Bart De Wever als burgemeester. Ik betwijfel dat. Want dan zal men De maskers vallen af roepen en de N-VA verwijten dat ze het cordon sanitaire doorbreken om aan de macht te kunnen blijven. Dat zou hen tot de parlementsverkiezingen van 2019 achtervolgen. Dat risico gaat de N-VA niet nemen.”
U vindt dat de N-VA zich communautair te weinig profileert. Maar ook van de Vlaamse Volksbeweging horen we nog maar weinig.
“De Vlaamse Volksbeweging heeft heel veel mensen verloren aan de N-VA en heeft financieel gesproken maar heel beperkte middelen. Ze zijn volop bezig met het uitwerken van een witboek om de verkiezingscampagne van 2019 te animeren. Het is afwachten wat de N-VA daarmee doet. Ik heb altijd gedacht dat de N-VA na de vor- ming van de regering-Michel vanuit een communautaire stilstand zou vertrekken om vervolgens te evolueren naar een meer uitgesproken communautaire agenda. Daar is het nog niet te laat voor. Maar de tijd begint wel te dringen, want de landing van de regering-Michel is ingezet. We zullen zien. Na de verkiezing van Donald Trump en de Brexit zijn er geen politieke zekerheden meer.”
Krijgen we in 2018 en 2019 een clash tussen N-VA en CD&V?
“2018 wordt in elk geval een algemene repetitie voor 2019. Sinds 2012 weten we dat ook lokale verkiezingen sterk door nationale factoren worden bepaald. Ik denk dat we heel gepolariseerde verkiezingen krijgen van rechts tegen links. De strategie van de N-VA zal er waarschijnlijk in bestaan om de CD&V in het kamp van links neer te zetten. Ook Open Vld dreigt te worden platgewalst in die grote clash tussen links en rechts, wegens een te zwak profiel.”
Zal het schandaal met de intercommunales en hun dochters een invloed hebben?
“De N-VA heeft zeker een tik gekregen qua geloofwaardigheid. Dat is een gevolg van de spanningen binnen de N-VA die enerzijds een anti-establishmentpartij wil zijn en anderzijds vindt dat ze de machtsposities moet bezetten om veranderingen te kunnen realiseren. Maar zullen we ons over twee jaar nog veel herinneren van de huidige heisa? Twijfelachtig. Als er morgen opnieuw een bom ontploft op Zaventem, is iedereen de intercommunales meteen vergeten.”
Over twee jaar zullen we ons nog weinig herinneren van de heisa over de intercommunales