“Paniekvoetbal is niet nodig, maar vervang rubberkorrels”

Om de onderzoeksresultaten van de UHasselt te laten bestuderen, klopten we aan bij professor Jan Tytgat, diensthoofd van de afdeling toxicologie van de KU Leuven. Hij zegt verrast te zijn door de uiteenlopende resultaten en predikt het voorzichtigheidsprincipe. “Vermijd de rubberkorrels en kies voor het veilige alternatief.”

LEUVEN - Wat zijn de conclusies van de onderzoeksresultaten die we u hebben bezorgd en uw advies als toxicoloog?

“De conclusies zijn voor minstens zeven Limburgse velden zorgwekkend, maar we moeten ook geen paniekvoetbal spelen. Omdat er ook alternatieven bestaan voor die rubberkorrels waar deze probleemmoleculen niet in voorkomen, is het aangeraden om deze te gebruiken. Dan zijn we tenminste af van die kwalijke stoffen die een mogelijk risico vormen voor de volksgezondheid. Het RIVM, toch een gezaghebbend instituut in Nederland, heeft een studie gedaan waaruit blijkt dat het risico voor de gezondheid klein is. Maar er zijn een aantal risico’s waar ze niet naar gekeken hebben. Wanneer een kind een sliding doet en een wonde heeft, is de opname van deze kwalijke stoffen uiteraard vele malen groter dan bij een intacte huid. Het RIVM heeft in zijn studie ook niet gekeken naar warme omstandigheden in de zomer. Dan is er meer blootstelling van vluchtige stoffen die ons kunnen intoxiceren. De onderzoekers hebben evenmin gekeken naar het effect van de combinatie van al die stoffen, het zogenaamde mengseleffect. Die PAK’s, zware metalen, weekmakers, benzothiazolen,… We weten niet wat dat gecumuleerd kan geven. Dat wil dus zeggen dat we leven met een blinde vlek. Dan zeg ik uit voorzorg én omdat er alternatieven zijn: kies voor dat veilig materiaal.”

Wat zijn benzothiazolen? Er werd een te hoge concentratie van gevonden op vier Limburgse velden.

“Een benzothiazool is een aromatische, heterocyclische verbinding. De basisstructuur komt voor in de natuur en kan ook als insecticide worden ingezet. Het bestaat ook als voedingsadditief, als smaakversterker. Benzothiazool is voor mij niet direct het probleemkind, maar wel mercaptobenzothiazol, ook bekend als MBT. Dit MBT is de stof die gebruikt wordt om rubber te vulkaniseren, vandaar ook dat de korrels in het kunstgras terug te vinden zijn. MBT wordt sinds vorig jaar door de Wereldgezondheidszorg beschouwd als kankerverwekkend voor de mens.”

Zou u uw kinderen wel of niet laten spelen op een kunstgrasveld met rubberkorrels?

“Om nu te zeggen dat je vanaf morgen niet meer mag spelen op zo’n veld, is een beetje te kort door de bocht. Het risico is klein bij een normaal veldspel. Maar stel dat uw kind een schaafwonde heeft, was die wonde dan goed uit. Neem na het spelen ook een goede douche en verblijf niet langer op het veld dan nodig is. Ik maak me meer zorgen over dergelijke velden in gesloten ruimtes en bij warme toestanden in de zomer - bij pakweg 25 à 30 gradenwanneer je die stoffen ook echt ruikt omdat ze vrijkomen. Beperk de aanwezigheid op zulke velden tot een minimum. Ik heb het meeste schrik voor splinternieuwe velden met verdachte rubberkorrels in combinatie met hogere temperaturen of indooromstandigheden.”

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) zegt dat er geen herkomstplicht is voor autobanden bij recyclage.

“Als wetenschapper en toxicoloog kan ik alleen maar zeggen: als je niet weet wat je gebruikt als basismateriaal om iets nieuw te maken, houdt dit een duidelijk risico in. In de chemische en geneesmiddelenindustrie bestaat er zoiets als een veiligheidsblad waar duidelijk de eisen vermeld staan van zuiverheid, contaminanten… Wanneer iemand een nieuw product maakt op basis van oude banden, is het toch wel aangewezen te weten over welk product het gaat.”

De oudere velden in ons onderzoek hadden duidelijk lagere waarden. Hoe komt dat?

“Bij kunststoffen worden bepaalde moleculen toegevoegd in het productieproces, denk aan weekmakers. Er ontstaat daarna een proces dat we migratie noemen. Migratie betekent dat, wanneer de kunststof gemaakt is, er toch nog vluchtige stoffen kunnen vrijkomen. Dat gaat met een exponentieel verval. Dus hoe nieuwer een product, hoe hoger de kans op migratie en de kans dat die stoffen worden opgemerkt bij een analyse. In functie van de ouderdom van dat kunstgrasveld zal dat effect iets afnemen.”