“Samenwerken? Nee. Niet. Nooit”
Turkije sluit luchtruim voor Nederlandse diplomaten
De Nederlandse premier Mark Rutte (VVD) en zijn rivaal Geert Wilders (PVV) zijn gisteren voor het eerst tijdens de Nederlandse verkiezingscampagne rechtstreeks met elkaar in debat gegaan. Rutte herhaalde dat hij niet in een regering met Wilders wil stappen: “Nee. Niet. Nooit.” Woensdag trekkenen de NeNederlanders naar de stembus.s.
In een fel debat zonder verrassingen hebben de Nederlandse premier Mark Rutte, tevens leider van de rechtsliberale VVD, en zijn “favoriete vijand” Geert Wilders, stichter en enig lid van de populistische Partij voor de Vrijheid, nog eens hun bekende posities herhaald: dat Wilders het land in de chaos zou storten (aldus Rutte), dat het met de ongeloofwaardige Rutte meer van het rampzalige zelfde zou worden (aldus Wilders). Echte uppercuts werden niet uitgedeeld. De diplomatieke rel tussen Nederland en Turkije eiste gisteravond meteen de opening op van het eerste tv-debat tussen de grote rivalen uit de op haar einde lopende verkiezingscampagne. Nog voor het eerste van drie thema’s in de korte krachtmeting aangesneden werd, konden de opponenten al hun positie bepalen. Wilders zei blij te zijn dat de Turkse ministers toegang geweigerd en het land uitgezet werden. Maar daar moest het niet bij blijven: de Turkse ambassadeur moest het land uit. Bovendien bewezen de Turkse Nederlanders die zaterdagavond protesteerden bij het Turkse consulaatinRotterdamdatzegeenNederlanders, maar Turken zijn. Rutte, VVD-leider maar vooral ook premier van Nederland, benadrukte van zijn kant dat wat hij zaterdag gedaan had, een minister de toegang weigeren, ongekend was: “We moeten niet verder escaleren.” Veel te voorzichtig, aldus Wilders, die tijdens het weekend al twitterde dat Rutte enkel “ballen” had gekregen omdat hij hem op de hielen zat. “De Turken escaleren wel verder. We moeten antwoorden, anders pikken we dat we worden beledigd.”
“Twitteren vanaf de bank”
Volgens Rutte toonde Wilders daarmeehetverschiltussen“vanafdebank twitteren en het land besturen. Als je het land bestuurt, dan moet je verstandige maatregelen nemen en wat Wilders voorstelt is niet verstandig.” Daarmee was de toon gezet voor het heledebat:Rutteargumenterenddat stemmen voor Wilders een onverantwoordelijke keuze voor chaos en “nepoplossingen” was, Wilders betogend dat een stem voor Rutte een keuze is voor meer migranten, meer islam en minder zorg voor eigen mensen was.
Gelijk op
Het debat gisteren en dat van vandaag zijn de enige directe confrontaties tussen de VVD-premier en zijn PVV-uitdager. In een peiling die de Nederlandse openbare omroep voor de start toonde, stonden de twee partijen gelijk met 24 zetels, gevolgddoor CDA,D66,GroenLinks en SP met rond de 20 zetels. De Partij van de Arbeid, de huidige coalitiepartnervanRuttesVVD,haaltmaar 12 zetels in de peiling. In de peiling van Maurice de Hond vergroot de VVD dan weer haar voorsprong op de PVV – 27 tegen 24 zetels. Veertig procent van de kiezers zou nog steeds niet zijn keuze bepaald hebben.
Verrassend waren de debatstrategieën desondanks allerminst. Wilders deed zijn best de geloofwaardigheid van Rutte te ondergraven met zijn nadrukopverbrokenverkiezingsbeloften, de lastenverhogingen, de “schandelijke toestanden” in de zorg, zoals “ondervoede bejaarden”. Rutte viel Wilders aan vanwege de waaghalzerij van zijn plannen, zijn “voodoocijfers” en zijn onrealistische voorstellen.
Met zijn Nexit-voornemen legde Wilders anderhalf miljoen banen in de waagschaal: “U wil Nederland in een chaos storten.” Met zijn Koranverbod stelde hij iets onuitvoerbaars voor: “Gaat u huis aan huis Korans ophalen?” Ook toen het over het Wilders-thema immigratie ging, koos Rutte voor de aanval. De asielstroom was “meer dan negentig procent” teruggedrongen, door de Europese deal met Turkije, en dat zonder de steun van Wilders. De grenzen sluiten, zoals Wilders wil, was een onzinnig voorstel.
“Nee, niet, nooit”
Helemaal op het eind van het debat herhaalde Rutte – op uitnodiging van de moderator – nogmaals dat hij niet in een regering met Wilders wil stappen: “Nee, niet, nooit.” Ook gedoogsteun van de PVV, zoals metderegering-RutteInoghetgeval was, is uitgesloten, na de bittere ervaring uit 2012, toen Wilders “de aanpak van de economische crisis met een half jaar verlengde door een politieke crisis te veroorzaken”. De weigering om met hem in zee te gaan “zou een belediging zijn voor miljoenen kiezers”, reageerde Wilders,dieeraantoevoegdedathijRutte ook op dat punt niet geloofde. Nederlandse waarnemers hadden het na afloop over een “ongemeen fel” en “knetterend” debat. Maar een uitgesproken winnaar leek het niet op te leveren. Daarvoor bleven de twee heren te veel op bekend terrein en werden er te weinig (eigenlijk geen) uppercuts uitgedeeld. De Telegraaf opperde op zijn website dat het vest dat Geert Wilders onder zijn colbertje droeg, kogelvrij was, maar dat vest draagt Wilders bij elk openbaar optreden. In het debat met Rutte was het in ieder geval niet nodig.