Rutte neemt voorsprong in de laatste peilingen
EEN OP DE DRIE NEDERLANDSE KIEZERS NOG ONBESLIST
Vandaag blikken Europa en de wereld naar de Noorderburen. Zet, na Brexit en Trump, met Geert Wilders de populistische revolutie voet aan wal op het continent? Of breekt Nederland die trend met een overwinning van de VVD van premier Mark Rutte , zoals de peilingen de laatste uren aangaven.
Vandaag kunnen zo’n twaalf miljoen Nederlanders de 150 leden van de nieuwe Tweede Kamer kiezen. In de laatste peilingen nam de rechts-liberale VVD van premier Mark Rutte een voorsprong tot zeven zetels op de PVV van Geert Wilders. Drie andere partijen, het christendemocratische CDA, Groen-Links en het links-liberale D66 volgen in hun kielzog.
Veel hangt vandaag af van de opkomst (75 procent in 2012). Dat geldt met name voor de Wilders-aanhang. Een op de drie kiezers wist ook nog niet voor wie ze zouden stemmen. Daarmee ligt het veld nog erg open en zijn verrassingen meer dan mogelijk. Wat we nu al weten: Nederland is meer dan ooit politiek versnipperd. Er zijn straks geen echte dominante partijen meer. En de vorming van een nieuwe regering wordt een hele klus.
Nederland gaat vandaag naar de stembus, vaak met de handen in het haar. Niet eerder waren er zoveel zwevende kiezers. En nooit tevoren was er zoveel buitenlandse belangstelling. Allemaal vanwege de man uit Venlo. In de laatste peilingen zakt kt Geert Geert Wilders’ Partij voor de Vrijheid weg achter de VVD van n premier Mark Rutte. Maar wie vertrouwt nog peilingen? n?
We trokken de Maas over en peilden of Venlo zelf nog een boodschap heeft aan of voor zijn befaamde telg.
De man die zijn geboortestad internationale naamsbekendheid bezorgt, kan ook bij de Venlonaren putten uit een ruim reservoir misnoegdheid. Maar er is ook twijfel over zijn confrontatiezucht. In de stad is van verkiezingskoorts niets te bespeuren. Nauwelijks affiches, laat staan spontane uitingen van politieke voorliefde of walg. Op één plek na: de spoorbrug over de Maas tussen Blerick en Venlo. “Hoe dan, Geert?”, citeerde daar een maand geleden een naamloze graffitikunstenaar VPRO-satiremaker Arjen Lubach, die vroeg naar de concrete plannen van Geert Wilders. Spoorbeheerder ProRail bepaalde dat de slogan mocht blijven – waarop een andere naamloze spuiter de voornaam van de PVV-leider zwart maakte.
Toekomst
Frans van Lin (61) staat achter de toonbank van zijn kaaswinkel De
Wilders zegt wat veel mensen denken. Maar hij zegt het te schreeuwerig. Heel on-Limburgs. Ik heb goeie buren die hij met zijn uitspraken over hun geloof beledigt
Frans VAN LIN Uitbater kaaswinkel
Waag. Bij de voorbije edities van de Kamerverkiezingen liet hij verstek gaan (in Nederland is er geen stemplicht). Maar niet vandaag. Wilders is daar niet vreemd aan. “Het minste wat je hem moet nageven, is dat-ie de boel flink opschudt. Hij zegt wat veel mensen denken. Maar hij zegt het te schreeuwerig. On-Limburgs. Ik heb buren die hij beledigt met zijn kwetsende uitspraken over hun geloof.” Zijn vertrouwen in de andere partijen is niet erg groot, zegt hij: “Ze beloven weer van alles. Je weet nu al dat daar niks van overblijft.”
Frans zit met nijpende vragen over de toekomst van naaste verwanten. “Mijn vader is 85. Je merkt al jaren dat het in de bejaardenzorg schraler wordt, minder tijd, minder persoonlijke aanpak – er is enorm bezuinigd sinds de crisis. Moeten we geld naar het buitenland sturen als hier oude mensen slecht verzorgd worden? Mijn zoon is dertig, mijn kleinzoon vijf. Hoe ziet hun toekomst er uit? Wij hadden er vertrouwen in dat het beter werd. Maar kunnen de jonge mensen dat vertrouwen nog hebben?”
“Alleen maar narigheid”
Aan de overkant in de Lomstraat staat zo’n jong mens achter de toonbank van de snackbar. Ook Shauni weet nog niet hoe ze zal stemmen – zoals een derde van de kiezers die vandaag al of niet naar het stemhokje stappen. “Het is mijn eerste keer. Ik heb de Stemwijzer gedaan maar ik denk niet dat ik voor de partij stem die er uitkwam. Er zijn bijna dertig partijen. Wie kan je vertrouwen?” Wilders? “Nee, daar komt alleen maar narigheid van.” Ze voelt wat voor Jesse Klaver, de jonge lijsttrekker van Groen-Links die zijn partij volgens de peilingen een sprong voorwaarts laat maken. “Hij heeft weinig ervaring, hoor je. Maar ervaring doe je alleen op als je een kans krijgt.”
Verborgen armoede
Op de markt staan Gerdie en moeder Roos op het punt brasserie ‘In den dorstigen haen’ binnen te stappen. Ook bij hen zorgen om de zorg en de AOW, het basispensioen dat zonder aanvullende voorziening ‘onleefbaar’ is, zeggen ze. Ze noemen het eigen risico in de ziekteverzekering dat dit jaar 385 euro bedraagt. “Als je naar het ziekenhuis moet, ben je dat bedrag zo kwijt. Voor mensen met kinderen is dat een hap uit het budget. Je kunt mij niet wijs maken dat het zo fantastisch gaat in Nederland, zoals Rutte doet. Er is verborgen armoede, anders zouden de voedselbanken het niet zo druk hebben.” Of ze voor Wilders stemmen? De dames houden hun keuze voor zich. “Hij betaalt een hoge prijs voor zijn meningsvrijheid. Maar hij zegt het allemaal veel te cru”, vindt Roos. In de volkswijk Genooi treffen we Henk en John van sociale werkplaats WAA. Vandaag zijn ze als opzichters van wijkcentrum De Witte Kerk betrokken bij de organisatie van het aldaar gevestigde stembureau. Druk maken ze zich niet, ze weten ook niet of ze zelf zullen stemmen. In de buurt stemt iedereen voor Wilders, krijg ik te horen. Onwaarschijnlijk: er wonen ook veel Nederlanders met een buitenlandse achtergrond (zoals allochtonen tegenwoordig heten). Genooi is nog steeds een achterstandswijk, met in de jaren tachtig en negentig een kwalijke reputatie vanwege drugscrimina- liteit en -prostitutie. De wijk is opgepoetst, er staat goede nieuwbouw tussen straten uit de opbouwjaren. Er is veel geld in gestopt. Maar de oude samenhang is weg, vindt Henk. In de wijkschool bestaan de klassen vooral uit kinderen met een buitenlandse achtergrond, op straat zie je hoofddoeken. Voedingsbodem voor Wilders? “We hebben hier eigenlijk geen problemen tussen de gemeenschappen”, zegt Ineke Hendrickx, fractieleider van GroenLinks in de Venlose gemeenteraad. “Er zijn geen no-goarea’s. Er is een islamitische lagere school, vorige maand is groen licht gegeven voor een nieuwe Turkse moskee. Allochtonen zijn goed vertegenwoordigd in de raad, procentueel beter dan vrouwen.” Een paar jaar terug was er al een prins carnaval met Marokkaanse roots – hij kreeg felicitaties van Wilders.
Eenmansfanfare
Economisch gaat het goed met Nederland, benadrukte premier Rutte tijdens de debatten van de voorbije avonden. Alleen, het gaat niet goed met iedereen. Venlo staat hoog op de lijst van gemeenten met veel mensen in een langdurige bijstandsuitkering. Toch zijn er veel banen bijgekomen, de stad trekt forenzen uit de aangrenzende regio’s, Brabant, Nijmegen. “De onvrede heeft vooral te maken met het verdwijnen van zekerheden”, zegt Hendrickx. “Een vaste baan voor het leven staat op de tocht. Daar is flexwerk voor in de plaats gekomen. Mensen die dachten het kalmer aan te kunnen doen, kregen te horen dat ze tot 67 moeten werken, misschien langer. Dan lokt Wilders met zijn verkiezingsbelofte dat hij daar weer 65 van maakt. Maar op dat A4-programma van hem staat geen woord over hoe hij dat denkt te doen. Wilders is niet van de oplossingen, hij is van de confrontatie.” Wilders staat straks weer aan de zijlijn, hoe de PVV ook scoort, zegt Ineke Hendrickx. “Zo gaat het ook in Venlo. De PVV haalde veel stemmen bij Kamer- en Statenverkiezingen maar deed nog nooit mee aan de lokale verkiezingen. Ze heeft geen plaatselijke organisatie, geen aanspreekpunt - geen leden. De PVV is en blijft een eenmansfanfare.”
Je maakt mij niet wijs dat het zo fantastisch gaat in Nederland, zoals Rutte beweert. Wilders betaalt een heel hoge prijs voor zijn meningsvrijheid. Maar hij zegt het veel te cru
Roos en Gerdie