Rutte verslaat Wilders
“Nederland zegt ‘ho’ tegen verkeerd soort populisme”
DEN HAAG - De Nederlandse premier Mark Rutte is, ondanks zetelverlies van zijn VVD, de grote overwinnaar van de Kamerverkiezingen. Niet alleen zijn de liberalen afgetekend de grootste in de nieuwe Tweede Kamer, Rutte komt ook als sterkste uit het duel met Geert Wilders. “Rutte is nog lang niet van mij af”, twitterde de PVV-leider meteen. Volgens de exitpoll van NOS en RTL haalt de VVD 31 zetels, 12 meer dan de PVV. Rutte haalt daarmee de premierbonus binnen, na zijn krachtige optreden in de Turkenrel. Zijn overwinning op Wilders leidde tot een hoorbare zucht van opluchting in Europese hoofdsteden - en Nederlandstalige felicitaties van de kabinetschef van kanselier Merkel.
Rutte wacht nu de zware taak om een regering te vormen op basis van een versplinterde Kamer. ‘Belgische toestanden’, dus.
DEN HAAG - Premier Mark Rutte is, ondanks zetelverlies van zijn partij, de riante overwinnaar van de Nederlandse verkiezingen geworden. Zijn liberale VVD is afgetekend de grootste in de nieuwe Tweede Kamer. En vooral: ze laat de PVV van Geert Wilders ruim achter zich. “Na de Brexit en de Amerikaanse verkiezingen is dit de dag dat Nederland nee zei aan het verkeerde soort populisme”, zei Mark Rutte gisteravond tot zijn juichende achterban. Daarmee plaatste hij zijn overwinning in het kader van het Europese jaar met verkiezingen in Frankrijk en Duitsland.
In de exitpoll haalde de VVD 31 zetels, een verlies van tien. Desondanks een triomf voor de premier – misschien dankzij de (onbedoelde) steun van de Turken die hem het afgelopen weekend de kans boden zijn leiderschap te tonen.
“Niet van me af”
Van de aangekondigde grote doorbraak voor Geert Wilders en zijn Partij voor de Vrijheid komt niets in huis. In de exitpoll haalt de PVV 19 zetels, weliswaar vier zetels winst maar veel minder dan de 35 tot 40 zetels die deze zomer nog voorspeld werden. En ook minder dan de 27 die de PVV tot 2010 had. Wilders verliest het duel met Rutte dat hem al die vleiende belangstelling uit de hele wereld opleverde. De populistische omwenteling (of “patriottische revolutie”, zoals Wilders het bij zijn stembureau nog noemde) krijgt geen Nederlands vervolg.
“Rutte is nog lang niet van mij af”, twitterde Wilders vanuit zijn werkkamer in de Tweede Kamer, waar hij zich verschanste. De PVV kon zich geen verkiezingsbijeenkomst veroorloven omdat ze dan zelf de bewaking van haar leider moet betalen.
Winst en verlies
Ook het christendemocratische CDA en de linksliberalen van D66 halen volgens de peiling 19 zetels. Voor het CDA een winst van zes: een heropstanding uit het diepe dal waar het in 2012 beland was. D66 gaat zeven zetels vooruit, een “historisch resultaat”, aldus aanvoerder Alexander Pechtold: “Hier in Nederland is de trend van Brexit en Trump gestopt”.
Op links is regeringspartner Partij van de Arbeid (PvdA) de tragische verliezer. Van het ooit zo trotse sociaaldemocratische vlaggenschip blijft nog een schaduw over: negen zetels, 29 minder, het grootste na- oorlogse zetelverlies. “Het voelt onrechtvaardig”, zei minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem van PvdA.
Grote overwinnaar is de jonge aanvoerder van GroenLinks, Jesse Klaver (alias ‘de Jessias’) die zijn partij van vier naar zestien voert. “Het populisme is niet doorgebroken”, plaatste ook hij de uitslag in de Europese context. Andere winnaar is de Partij voor de Dieren die in de poll van twee naar vijf zetels gaat. Het door Turkse PvdA-dissidenten opgerichte DENK haalt drie zetels, wellicht met wat steun van de Turkse crisis. Het rechts-nationalistische Forum voor Democratie haalt twee zetels (“Een keerpunt voor Nederland”, aldus aanvoerder Thierry Baudet) die anders misschien naar Wilders waren gegaan. Ook de seniorenpartij 50+ van Henk Krol doet goede zaken, al was er meer verwacht: van twee naar vier zetels.
Versplinterd
En daarmee is het in de nieuwe Tweede Kamer diversiteit troef, een vriendelijker woord voor versplintering. De regeringspartijen verliezen veertig zetels. Hun tijd is voorbij. Vandaag begint het zoeken naar een nieuwe regering. Dat Rutte zo onweerlegbaar gewonnen heeft en dus onbetwist aan zet is in de formatie, maakt niets makkelijker. Koning Willem Alexander mag blij zijn dat het Nederlandse staatshoofd sinds zijn aantreden niet meer bij de formatie betrokken is. Want het zal nog een gedoe worden om uit dit partijenlandschap een meerderheid (minstens 76 zetels) te vormen. Daar zijn minstens vier partijen voor nodig. De combinatie VVD, CDA, D66 en GroenLinks is voor de verkiezingen al geopperd – maar dan moet de kloof tussen Rutte en Klaver gedicht. Cijfermatig is een coalitie zonder VVD mogelijk–metCDAenD66maarook ChristenUnie en de PvdA (die zo goed als zeker voor een oppositiekuur kiest). ‘Belgische toestanden’ (een jaartje formeren?) lijken na gisteren steeds dichterbij te komen.