Van gras tot melk zonder koe?
Vragen? Zo bijvoorbeeld?
Zullen we ooit met onze dieren kunnen praten? Hoe zou onze economie eruitzien zonder leningen? Hoe bang moeten we voor terrorisme zijn? Hoe goed kent een mens zichzelf? Worden we toleranter als we religieuze scholen afschaffen? Dat zijn de eerste vijf.
Waar komt dit vandaan?
Uit het Nederlandse ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dat alle maatschappelijke en wetenschappelijke organisaties, alle universiteiten en ook bedrijven, gevraagd heeft een ‘kenniscoalitie’ te vormen en een Nationale Wetenschapsagenda op te stellen. Hoe doe je dat? Je roept alle Nederlanders op vragen te stellen om daarna de nationale nieuwsgierigheid aan het wetenschappelijk onderzoek te koppelen. En met wetenschap wordt niet alleen natuurkunde of scheikunde bedoeld. Alle vragen horen nu eenmaal in een of andere wetenschapscategorie thuis.
Wat was het resultaat?
12.000 substantiële, serieuze vragen kwamen uit de bus. Een oceaan van vragen. 4.000 rolden in het bakje van de sociale wetenschappen, 3.000 in de medische en gezondheidswetenschappen, 2.000 in de natuurwetenschappen, 1.400 in de technische wetenschappen en 1.200 in de geesteswetenschappen.
Die zijn in dit boek gekristalliseerd tot ruim honderd vragen waarop telkens een deskundige in vier tot vijf bladzijden een antwoord geeft. “Burgers hebben ingediend”, zeggen de samenstellers, “oud en jong, man en vrouw.” En instellingen, van ziekenhuizen tot scouting clubs; ook de onderzoekers zelf, die hun eigen vragen mochten opsturen.
Inspirerend?
“Onderzoek gedijt alleen bij verbeelding en verbeelding heeft ruimte nodig. Kinderen, adolescenten en studenten moeten worden opgeleid in het stellen van de juiste vragen, om zo hun dromen en wensen na te jagen”, zeggen de samenstellers in hun inleiding. En: “Wetenschap is een sport, een uitdaging, een ambitie. Het is een droom, een spel, een hobby. Van groot belang, nut en noodzaak voor de Nederlandse kenniseconomie.”
Verrassende antwoorden?
Feitelijk zijn ze dat allemaal. Neem nu de vraag Is het mogelijk om van gras melk te maken zonder tussenkomst van een koe? Het antwoord is: ja. Gras-eiwit kan concurreren met soja-eiwit dat in sojamelkproducten wordt verwerkt. Uit het gras kan een hele reeks heilzame componenten aan de grasmelk worden toegevoegd. Wat is het probleem? Traditie. Nederland drinkt één liter sojamelk per persoon per jaar, terwijl dat in België viermaal hoger is; in Hong Kong is dat 17 liter. Zo legt Johan Sanders (Wageningen Universiteit) uit.
Wat is een absoluut gehoor en is het erfelijk? Het is een vaardigheid maar het heeft ook een genetische component. Vreemd: de overgrote meerderheid van de westerse professionele musici heeft helemaal geen absoluut gehoor. Maar bij Japanse conservatoriumstudenten loopt het percentage op tot wel 70 procent. Wordt uitgezocht. Een antwoord van Henkjan Honing, hoogleraar Muziekcognitie aan de universiteit van Amsterdam, auteur van het boek ‘Iedereen is muzikaal’.
Want zo is het dus ook: de lezer komt de interessante auteurs van al die teksten tegen. José van Dijck bijvoorbeeld, de eerste vrouwelijke president van de Nederlandse Academie van Wetenschappen (door het maandblad Opzij vorig jaar uitgeroepen tot de invloedrijkste vrouw van Nederland), buigt zich over de grenzen tussen privé en publiek onder de invloed van de sociale media. Meer dan de helft van de gebruikers van sociale media geeft aan zorgen te hebben over de bescherming van privégegevens. En toch gaan ze de roemruchte platformen niet uit de weg: de privacy-paradox. Hoe moet dit verder?
Een uitsmijter nog?
Uit het antwoord van hoogleraar Maarten Prak op de vraag Hoe Nederlands was de Nederlandse Gouden Eeuw?: “In de jaren rondom 1600 was het land overspoeld door een vluchtelingenstroom uit de Zuidelijke Nederlanden, het huidige België. In steden als Leiden, Haarlem en Amsterdam bestond de helft van de bevolking uit buitenlandse immigranten. Bekende Nederlanders als Frans Hals en Johannes Vermeer waren de kinderen van deze vluchtelingen.” Zo zie je maar. Een rijk boek.