Voorkomen

Minister van Defensie Steven Vandeput heeft gisteren in de opvolgingscommissie Militaire Operaties van de Kamer achter gesloten deuren uitleg gegeven bij de bombardementen van 17 maart in de Iraakse stad Mosoel. Toen vielen daar zo’n 200 burgerdoden bij een bombardement door de internationale coalitie op IS-stellingen. Bij die operatie waren ook Belgische F-16’s betrokken. En dus is het de vraag of Belgische F-16’s rechtstreeks verantwoordelijk waren voor deze burgerslachtoffers.

Dat is nog niet duidelijk. Bij die bombardementen waren vliegtuigen van verschillende landen betrokken. Het is ook niet helemaal duidelijk waar de beelden van de slachtoffers zijn genomen. Of om het met de woorden van de minister te zeggen, het is nog niet duidelijk of de beelden op de grond overeenkomen met wat onze F-16’s die dag hebben gedaan. Want alles wat onze F-16’s doen is perfect traceerbaar. Nog een mogelijkheid is dat IS zelf verantwoordelijk is voor de burgerslachtoffers. Het is immers geweten dat terreurorganisatie IS er nooit voor terugschrok om burgers te gijzelen en als levend schild te misbruiken. Het onderzoek loopt nog. Dat wordt door de coalitie tegen IS en door Irak zelf gevoerd. Het kan dus nog enige tijd duren voor er meer duidelijkheid is.

Men kan bij bombardementen nooit helemaal uitsluiten dat er burgerslachtoffers vallen. Het is wel de bedoeling dat dit niet gebeurt. Vorige maand ging ons leger er nog prat op dat bij bombardementen door Belgische F-16’s geen enkel burgerslachtoffer viel. Omdat doelwitten van IS op voorhand heel zorgvuldig worden gescreend en in kaart gebracht voor onze gevechtspiloten. Dat is ook nodig om onze gevechtspiloten blijvend te motiveren. Operaties boven Irak en Syrië zijn gevaarlijk. Wordt hun vliegtuig neergehaald in IS-gebied en worden ze gevangen genomen door ISstrijders, dan is hun leven meer dan in gevaar.

Zelfs als het zo zou zijn dat Belgische F-16’s rechtstreeks verantwoordelijk waren voor (een deel van) de burgerslachtoffers, dan nog hoeft dat niet te betekenen dat ons leger strafrechtelijk in de fout ging. Dat hangt af van de vraag of de zogenaamde ‘rules of engagement’ al dan niet overtreden werden. Dat zijn de regels waar men zich aan moet houden bij toepassing van geweld. Die houden in dat geen burgerdoelen worden gebombardeerd. We mogen hopen dat onze piloten zich wel degelijk aan deze regels hebben gehouden. De militaire technologie laat dat toe. Indien we dat niet kunnen, dan moeten we ons terugtrekken. De burgers daar hebben al voldoende geleden onder IS.

Burgerdoden bij militaire operaties zijn nooit helemaal uit te sluiten. Men moet wel het maximale doen om het te voorkomen. We mogen hopen dat ons leger dat gedaan heeft in Mosoel