Onvoorspelbaar tot het laatst
ZONDAG EERSTE RONDE FRANSE PRESIDENTSVERKIEZINGEN
De Franse kiezers konden gisteravond tijdens een eindeloos ‘debat’ nog eens luisteren naar een opsomming van de standpunten van de elf kandidaten die zondag naar de twee finaleplaatsen in de Elyséerace dingen. In de laatste toegestane peiling staan de onafhankelijke Emmanuel Macron en de extreemrechtse Marine Le Pen nog steeds op kop. Maar een duel Macron-Le Pen is niet het enige mogelijke scenario na een campagne vol verrassingen.
PARIJS -
Een ‘nationale opstand’. Dat moeten de Franse kiezers zondag van de eerste ronde van de presidentsverkiezingen maken. De oproep tot revolutie kwam woensdagavond in Marseille niet van uiterstlinks maar uit het andere uiterste van het politieke spectrum. In haar laatste meeting hamerde Marine Le Pen op alle thema’s die de harde kern van haar Front National na aan het hart liggen, waarbij ze zichzelf nog eens omschreef als “roepende in de woestijn: de enige die het verschrikkelijke gif van de islamterreur aankloeg”. Tekenend: ze liet zich introduceren door haar nichtje Marion Maréchal-Le Pen, dé favoriet van haar meest extreme aanhang.
Verrassingen
De zigzagbeweging van Le Pen in de voorbije campagne - met aanvankelijk een meer sociale boodschap om in de finale toch weer bij het fonds de commerce van haar vader te belanden - geeft al aan hoe grillig die verliep.
Dat begon al met het niet-kandideren van de ongeliefde president François Hollande, een première onder de Vijfde Republiek, en de verrassende voorverkiezingen bij de conservatieve Les Républicains en bij de regerende socialisten . Die primaries leverden onverwachte winnaars op: ex-premier François Fillon bij de Républicains en de linkse outsider Benoît Hamon bij de PS. De uitgesproken conservatief Fillon won het van de favorieten, ex-president Sarkozy en oud-premier Juppé, omdat hij de meest onkreukbare leek, zijn blazoen onbezoedeld door schandalen. Dat veranderde na de onthullingen over de parlementaire nepjobs van zijn vrouw en kinderen en over zijn neiging om cadeaus van vrienden uit het zakenleven aan te nemen.
Benoît Hamon blokkeerde dan weer de kandidatuur van de socialistische premier Manuel Valls. Tijdens de campagne werd hij op links echter al snel voorbijgestoken door de opzwepende JeanLuc Mélenchon, oud-trotskist maar ook ex-minister voor de socialisten onder president Chirac. Hij is vooral de laatste weken fors aan het stijgen in de peilingen.
Messias
En dan was er Emmanuel Macron, de jonge topminister van economie onder president Hollande, die eind augustus uit de regering stapte om met zijn zeven maanden eerder opgerichte beweging En marche aan de trek naar het Elysée te beginnen.
De ene na de andere socialistische bewindspersoon maakte de voorbije weken bekend dat zij/hij niet de door de partijleden gekozen Hamon maar wel de uitdrukkelijk partijloze ex-bankier Macron steunde. Incluis ex-premier Valls, die daarmee alle bruggen met zijn partij opblies.
Macron moest zelfs zijn best doen om de al te publieke omhelzing door socialistische bonzen te doseren om niet als ‘oude stempel’ uit de hoek te komen terwijl hij juist een (soms bijna messiaanse) boodschap van vernieuwing en verjonging biedt aan daar naar snakkende Fransen.
Finale
Zondag gaat het er om uit het gezelschap van elf kandidaten de twee finalisten te selecteren (een absolute meerderheid in de eerste ronde is nog nooit voorgekomen). Tot voor een paar maanden leek het een duel tussen Fillon en Le Pen te worden, met die laatste op kop in de eerste ronde. Na de schandalen nam Macron Fillons plek in als uitdager van de extreemrechtse kandidate. Sinds het begin van de peilingen sluiten die overigens eensgezind een overwinning van Le Pen in de tweede ronde uit.In iedere poll verliest ze met rond 40 procent van de stemmen, tegen 60 procent voor haar Elysée-rivaal.
Duel
Dat is ook zo in de laatste peiling die volgens de kieswet gepubliceerd mag worden, die van gisteren. Daarin leidt Emmanuel Macron met 24 procent, voor Le Pen met 23 procent. Op 7 mei zou de slotronde daarmee tussen deze twee gaan. François Fillon haalt in de poll 19,5 procent, Jean-Luc Mélenchon 19 procent. De afstand tussen de leiders en de volgers is daarmee weer iets groter dan de voorbije dagen. Maar de foutenmarge blijft 2,5 procent. En er zijn nog altijd miljoenen kiezers die hun keuze niet gemaakt hebben. Al zou, volgens de peilers, inmiddels toch 70 procent van degenen die gaan stemmen, weten op wie ze dat zondag doen. Maar dat belet niet dat - volgens de Franse commentaren - alles mogelijk blijft. Ook een op zijn minst uitdagend scenario met een duel tussen de extreemrechtse Le Pen en de radicaal-linkse Mélenchon.