“Meer bewust betekent slimmer”
Freek Braeckman experimenteert met ons gedrag
Freek Braeckman is terug van weggeweest. Het voormamlige ‘Journaal’-anker presenteert vanaf 18 mei een nieuw programma op Eén. Samen met MNM-presentatrice Julie Van den Steen experimenteert hij met ons gedrag in ‘Typisch Mensen’. “Wat mensen doen, is vaak voorspelbaarder dan we zelf beseffen, en niet altijd even verstandig”, weet Freek. “En dat gaan we laten zien aan de hand van een aantal experimenten.” Onder meer de supporters van KRC Genk werden op de proef gesteld. ‘Typisch Mensen’ was aanvankelijk gepland voor het najaar en zou eerst ‘Truken van de Foor’ heten. Maar het bleek nog voor verbetering vatbaar en intussen is eraan gesleuteld.
Inspiratie haalde Braeckman onder meer bij de bestseller ‘Freakonomics’, een boek dat al diverse tven radioprogramma’s heeft opgeleverd. De Amerikanen Steven D. Levitt en Stephen J. Dubner geven vaak heel andere verklaringen voor fenomenen dan algemeen wordt aangenomen. Zo wordt de daling van de misdaadcijfers meestal toegeschreven aan een beter draaiende economie. Maar Steven en Stephen werpen op dat het eerder te maken heeft met de legalisering van abortus. Freek en Julie claimen niet dat ze wetenschappelijk onderzoek hebben verricht. “Daarvoor is onze schaal te klein en we maken in de eerste plaats televisie waarin we verhalen vertellen.” Niettemin komen er wetenschappers aan te pas die uitleggen waarom mensen zich in bepaalde omstandigheden zus of zo gedragen. “Er is een verschil tussen wat we doen, wat we denken dat we doen en wat we zeggen dat we doen. Als we weten dat we niet in de gaten worden gehouden, doen we wel eens dingen die we niet zouden doen als er sociale controle was. Als we ons bewust zijn van ons gedrag, dan kunnen we het aanpassen en ons slimmer maken.”
Niet evident want dagelijks maken we duizenden grote en kleine keuzes die ons gedrag uitmaken. “Van de meeste van die keuzes zijn we ons niet of amper bewust, en beslissen we op automatische piloot. Keuzes worden gewoontes en met die gewoontes, die berg van onbewuste keuzes, gaat ‘Typisch Mensen’ aan de slag.”
Clubliefde
Freek BRAECKMAN
Presentator Elke aflevering draait rond een thema. De eerste gaat over geld, de tweede over liefde. Zo deed Freek een experiment aan het stadion van KRC Genk, waar STVV op bezoek was. Hij vroeg zich af of je clubliefde kan afkopen. Zijn eerste omkoopmiddel was nogal goedkoop. In ruil voor een sleutelhanger probeerde hij Genk-supporters een ‘verraderszinnetje’, ‘STVV is de beste ploeg van Limburg’, te laten zeggen. De witblauwe fans lachen hem uit: “Ik betaal nog liever geld voor die sleutelhanger!”, “Ik ben 50 jaar supporter van Genk en ik blijf supporter.” Daarna probeert hij het met een verleidelijkere truc: zijn tegenprestatie is dit keer twee gratis tickets voor de volgende Europese match van KRC Genk. Ook hier vangt hij meestal bot. Maar niet over de hele lijn. Enkele fans zijn toch bereid het ‘verraderszinnetje’ uit te spreken, al is het niet van harte en ervaren ze het ook niet als honderd procent verraad want met die tickets kunnen ze hun ploeg toch maar mooi gaan aanmoedigen in het buitenland. “Mensen hebben nood aan verbondenheid, supporter zijn van een voetbalploeg maakt deel uit van je sociale identiteit,” legt een psycholoog uit. “Elke week is er een winnaar en een verliezer. De emoties laaien daarom hoog op. Je club verraden is iets wat een echte supporter niet kan verantwoorden.”
Van de meeste keuzes zijn we ons niet bewust. Over die keuzes gaat ‘Typisch Mensen’
Speeddaten
De experimenten leveren soms verrassende resultaten op. “Mannen en vrouwen reageren anders wanneer ze op eBay iets kopen van een man of van een vrouw. Een ober die zijn gasten zelf het menu laat aanmaken, krijgt 30 procent meer fooi. Tijdens een speeddate hebben we twee acteurs, Amber en Gust, undercover in de groep geplaatst. Nu eens spreken ze Algemeen Nederlands, dan weer dialect. Blijkt dat Amber aantrekkelijker wordt gevonden wanneer ze beschaafd Nederlands spreekt, terwijl Gust meer succes heeft wanneer hij zijn dialect bovenhaalt.”
Typisch mensen’, Eén, vanaf 18 mei, 20.35 uur