Richtlijn over zelfdoding voor Vlaamse fictiemakers
Na gewone media krijgt nu ook fictie richtlijn van overheid
Volgende maand nog komt er voor Vlaamse televisiemakers en scenaristen een praktijkrichtlijn over hoe ze in hun creatieve werk moeten omgaan met zelfdoding. Dat heeft Vlaams minister Jo Vandeurzen (CD&V) gisteren gezegd in de commissie Welzijn. “Zo’n richtlijn bestaat al voor gewone media en heeft daar zijn nut bewezen. Immers, in het uur na de seizoensfinale van ‘Thuis’ in 2015 kreeg de zelfmoordlijn zeven keer meer oproepen dan de week ervoor”, zegt commissievoorzitter Vera Jans (CD&V). In juni 2015 volgden ruim 1,3 miljoen kijkers de seizoensfinale van de Eén-soap ‘Thuis’. Ze zagen hoe Luc Bomans zichzelf van het leven probeerde te beroven. De poging kwam expliciet in beeld, wat leidde tot een waarschuwing van de Vlaamse Regulator voor de Media en heel wat beroering bij de kijkers.
“In het uur na het einde van de seizoensfinale kreeg de Zelfmoordlijn 1813 zeven keer meer oproepen dan de week voordien”, zegt Vera Jans, de tijdelijke voorzitter van de commissie Welzijn. Daar werd gisteren een hoorzitting georganiseerd over de mediarichtlijn voor suïcidepreventie.
Hanteerbare regels
In de commissie liet minister Jo Vandeurzen weten dat er binnenkort ook voor Vlaamse televisiemakers en scenaristen een richtlijn komt over hoe ze in hun creatieve werk het beste omgaan met zelfdoding. Werkgroep Verder, die hulp biedt aan nabestaanden na zelfdoding, rondt volgende maand de richtlijn af en overlegt nu met de grote tv-zenders en fictiemakers. Deze organisatie zal ook toezien op de naleving van de richtlijn. Vandaag is er ook overleg gepland met Vlaams minister van Media Sven Gatz (Open Vld). “Het doel is om te komen tot hanteerbare richtlijnen die geen beknotting van de artistieke vrijheid inhouden maar wel een uitdaging zijn om creatiever om te gaan met plotwendingen en cliffhangers”, zegt Vandeurzen.
Copycatgedrag
Sinds 2004 stelt Werkgroep Verder al wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen over zelfdoding op voor de klassieke nieuwsmedia. Zo vragen ze om de daad niet te romantiseren, om zuinig te zijn met details en om afscheidsbrieven niet publiceren. Die richtlijnen moeten ervoor zorgen dat het hoge aantal zelfdodingen in Vlaanderen daalt. Want berichten daarover in de media blijken vaak voor een toename te zorgen. “In de drie weken na de dood van Steve Stevaert (op 2 april 2015, nvdr.) werden 26 procent meer zelfdodingen en 25 procent meer verdrinkingen genoteerd”, zegt Vera Jans. “Het meest opvallende bleek een stijging van 93 procent bij de leeftijdsgroep waartoe Steve Stevaert zelf behoorde: de 50-plussers. Leeftijd is een belangrijke factor voor identificatie met het slachtoffer. En identificatie verhoogt het risico op copycatgedrag.”
Volgens Vandeurzen is de kwaliteit van de berichtgeving over zelfdoding sinds 2004 verbeterd.
Netflix zegt ‘No’
De scenarioschrijvers van de VTM-soap ‘Familie’ laten zich over de problematiek al langer bijstaan door experten. Ook bij de VRT springt men “zeer omzichtig” om met dit onderwerp. “We hebben een charter met richtlijnen en een manager beroepsethiek die de makers bijstaat waar nodig”, zegt woordvoerder Hans van Goethem.
Maar niet iedereen zit op die lijn. Zo ging het Vlaams Audiovisueel Fonds VAF niet in op de uitnodi- ging om aan de fictierichtlijn mee te werken. De Amerikaanse streamingdienst Netflix weigert dan weer om bij afleveringen van de veelbesproken reeks ‘13 Reasons Why’ verwijzingen te plaatsen naar de Zelfmoordlijn. Hoewel de serie volgens Vandeurzen “alle mediarichtlijnen met de voeten treedt” heeft een verbod of censuur volgens de minister weinig zin. “Dat zou de aantrekkingskracht nog kunnen vergroten.”
vragen heeft rond zelfdoding kan (gratis) terecht op de Zelfmoordlijn 1813 of op www.zelfmoord1813.be.
In het uur na het einde van de seizoensfinale van ‘Thuis’ in 2015 kreeg de Zelfmoordlijn zeven keer meer oproepen dan de week ervoor
Vera JANS (CD&V)