Eerste interculturele bemiddelaars kwarteeuw bij Sint-Jan
Als nationale primeur nam het toenmalig Sint-Jansziekenhuis van Genk - nu onderdeel van het Ziekenhuis Oost Limburg (ZOL) - een kwarteeuw geleden de eerste interculturele bemiddelaar (ICB) in dienst. Ayse Yildiz kreeg de opdracht om tussen arts en patiënt de gevoeligheden te bufferen. Inmiddels zijn er al zes ICB’s in het ZOL aan de slag. Zij staan bovendien, al dan niet via een live internetverbinding, ook ziekenhuizen in andere provincies bij. “En of er in die 25 jaar wat veranderd is”, zeggen de ICB’s in koor. Het is aan de vrolijkheid, de lichaamshouding en de passie waarmee ze hun ervaring vertellen te zien en te horen dat ze dit werk graag doen. Tina Costerella (59) 24 jaar in dienst, Ayse Yildiz (58) 25 jaar in dienst en Mosé Piazza (36) 13 jaar in dienst, zijn ervan overtuigd dat niet iedereen hiervoor is weggelegd. “Je moet je kunnen inleven. Maar je moet ook alles voor je naar huis gaat weer van je afzetten, hoe moeilijk dat soms ook is”, zegt Tina. “Eén van de eerste gebeurtenissen waarmee ik geconfronteerd werd, was de aanrijding van een kindje van drie jaar. De familie komt aan op de spoeddienst en ik moest er in het midden van de nacht onmiddellijk naar toe. Mijn taak was die familie begeleiden en kalmeren. Die mensen waren in pure paniek. Ze wilden weten wat er met hun kindje aan de hand was. Maar ik moest mij professioneel gedragen en mocht of kon geen medische informatie doorgeven op dat moment. Dan voel je je toch wel heel klein. Uiteindelijk heeft dat kindje het niet overleefd...”
Voortrekkersrol
Mosé weet nog dat hij in zijn eerste jaar als intercultureel bemiddelaar een gesprek had met een vrouw. “Een heel normaal gesprek”, zegt hij. “Een dag later
Tina COSTERELLA Intercultureel bemiddelaar kreeg ik voor het eerst de opdracht om iemand klaar te maken voor het opbaren in het mortuarium. Ik haal het lijk uit de frigo en dan ligt daar de vrouw waarmee ik dat gesprek had. Dat is toch wel pakkend.”
Ayse weet dat Genk een voortrekkersrol heeft gespeeld en nog steeds speelt op vlak van interculturele bemiddeling in ziekenhuizen. “Sint-Jan was trouwens het eerste ziekenhuis in Vlaanderen dat een gebedsplaats voor moslims had”, zegt Ayse. “Inmiddels zijn heel wat andere ziekenhuizen gevolgd. Ook op andere vlakken is er een enorme evolutie geweest. Niet alleen in de manier van aanpak - het gaat er nu allemaal veel professioneler aan toe - maar vooral ook in de samenstelling van de bevolking. Toen wij begonnen, waren het vooral Italianen Turken en Marokkanen die een beroep op ons deden. Nu komen hier vluchtelingen uit veel landen en moeten we tolken zoeken voor Farsi, Dari en talen uit Oost-Europa en Azië.”
Al is niet alles wat het op het eerste gezicht lijk. “We hebben hier eens een Chinees uit Italië over de vloer gehad”, gaat Mosé verder. “Die sprak beter Italiaans dan wij.” Volgens Tina doen niet alleen patiënten met een niet-Belgische
Mosé PIAZZA Intercultureel bemiddelaar achtergrond een beroep op de interculturele bemiddelaars. “Ook Belgen doen dat”, zegt ze. “Nierpatiënten bijvoorbeeld, als ze op vakantie naar Italië of Turkije gaan. Wij moeten voor hen optreden in ziekenhuizen waar ze tijdens hun vakantie aan de dialyse moeten.”
De interculturele bemiddelaars van Genk staan ook in voor de opleiding van hulpverleners. “Om ze beter te leren omgaan met culturele gevoeligheden”, gaat Mosé verder. “We vormen trouwens met al onze bemiddelaars en die van andere ziekenhuizen een permanentiedienst in Vlaanderen. Dat wil zeggen dat we op geregelde tijdstippen ziekenhuizen in heel het land bijstaan bij bemiddelingen. Via een soort videoconferentie zijn we dan ook zichtbaar aanwezig bij een gesprek tussen de arts of andere hulpverlener en de patiënt, ergens aan de andere kant van het land.”
Ook Belgen doen een beroep op ons. Bijvoorbeeld als ze op vakantie zijn in het buitenland Een vrouw waarmee ik een goed gesprek had, moest ik een dag later opbaren in het mortuarium. Pakkend
Hart uitstorten
Dat ze dit werk volhouden, hebben ze naar eigen zeggen aan elkaar te danken. “We kunnen alleen ons hart bij elkaar uitstorten”, zegt Mosé. “Omdat alleen wij elkaar begrijpen. En dat is misschien wel één van de belangrijkste aspecten van ons werk.”