Loost Trump klimaatakkoord of luistert hij naar dochter?
Omstreden besluit verdeelt entourage van de president
De ultieme smeekbede van VN-secretaris-generaal Antonio Guterres – een pleidooi in naam van de rest van de wereld – heeft blijkbaar niets uitgehaald, net zoals de druk van zijn G7-collega’s geen verschil maakte. President Donald Trump blijft volgens Amerikaanse mediabronnen bij zijn verkiezingsbelofte: de Verenigde Staten kappen met het klimaatakkoord van Parijs. Op de G7-top in Taormina had de Amerikaanse president al aangekondigd dat hij deze week de knoop ging doorhakken. Gisteren berichtte een reeks Amerikaanse media dan dat Trump beslist hàd: voor uittreding uit het klimaatakkoord. Op Twitter meldde de president vervolgens dat hij zijn besluit de volgende dagen zou bekendmaken. De tweet was vergezeld van een krachtige ‘make America great again’. Volgens CNN konden de plannen de komende uren nog veranderen. De voorbije dagen waren er berichten over verdeeldheid binnen het Witte Huis, waar Trump te maken had met radicale voorstanders en pragmatische tegenstanders van een uittreding uit het Parijse proces. Chef strategie Steve Bannon zit in het eerste kamp, buitenlandminister Rex Tillerson en dochter Ivanka in het tweede. Niet dat dat tweede kamp zo zeer vóór het verdrag is, maar bezorgd over de gevolgen van een uittreding is het wel. Ook over de manier waarop er met Parijs gekapt kan worden, liepen de adviezen aan Trump uiteen.
Bullshit
Tijdens zijn verkiezingscampagne was kritiek op het Parijse akkoord een van de thema’s waarmee Trump scoorde bij het rechtse kiezerspubliek, maar ook bij arbeiders in staten met een sterke steenkool- en energie-industrie. Trump noemde klimaatverandering platweg “bullshit” of een door de Chinezen bedacht bedrog (“hoax”) waarmee ze een competitief voordeel op de VS trachtten te forceren. Hij vond ook dat de VS te veel betaalden in het fonds dat arme landen moet helpen zich aan de afspraken te houden. Trump beloofde de regelgeving inzake milieu en klimaat die zijn voorganger in zijn twee ambtstermijnen opbouwde, ongedaan te maken omdat die Amerikaanse groei fnuikte. In maart gaf Trump het Environmental Protection Agency (EPA) al de opdracht om het Clean Power Plan van Obama te ‘herzien’. EPA wordt thans geleid door Scott Pruitt, die al als justitieminister van Oklahoma erin slaagde om het belangrijkste deel van het plan – het beperken van de uitstoot door de nutsbedrijven – te doen bevriezen. Daardoor was het eigenlijk al onmogelijk dat de VS zich aan hun Parijse belofte hielden: 28 procent minder C02-uitstoot in 2025.
Lange uittreding
Met het EPA onder Pruitt was al duidelijk dat Trump het meende met zijn belofte om ‘Parijs’ te lozen. In de campagne had hij de voorbereiding van dat voornemen in handen gegeven van een radicale klimaatontkenner, Myron Ebell. Die juichte dinsdag het verwachte besluit toe: “De president heeft nu de kans om niet alleen de richting voor dit land maar voor de hele wereld te veranderen.” Als de VS het klimaatakkoord opzeggen, treden ze toe tot een zeer kleine club: alleen Syrië en Nicaragua doen niet mee. 195 landen hebben het Parijse akkoord goedgekeurd en in december 2015 plechtig ondertekend. 147 landen, waaronder de VS en China, de twee grootste uitstoters van broeikasgassen, hebben het ook al geratificeerd. De beslissing om uit te stappen, zou een lange terugtrekking inluiden. Pas over drie jaar kan de uitstap uit het verdrag en alle daaruitvolgende Amerikaanse verbintenissen juridisch rond zijn. Door president Obama werden de maatregelen snel (en deels met omzeiling van het Congres doorgevoerd): juist om Trump voor te zijn.
Negatieve gevolgen
Wat de concrete gevolgen zijn als de op één na grootste vervuiler (15 procent van alle CO2-uitstoot) afhaakt, is onduidelijk. De doelstelling om de opwarming te beperken tot twee procent van het preindustriële niveau, wat volgens critici met de huidige afspraken toch al onhaalbaar is, wordt nog meer een illusie. Andere landen kunnen Trumps voorbeeld volgen maar juist China, de grootste uitstoter, heeft al gezegd dat het dat zeker niet doet. Veel grote Amerikaanse bedrijven waren ook tegen een uittreding omdat ze economische gevolgen vrezen: verlies van entree tot de snel groeiende schone-energiemarkten in Europa maar ook in China en India, die tegen 2030 zes biljoen dollar waard zal zijn. Landen die emissies belasten, kunnen Amerikaanse import (extra) invoertarieven aanrekenen, terwijl Trump zijn beslissing juist onder het alomvattende ‘America First’-motto plaatst.