Lokaal ingrijpen
De lijst van politieke schandalen in dit land is oneindig lang. Zo herinneren we ons voor de vuist weg het RTT-schandaal, de Ibramco-affaire, de steekpenningen die Agusta en Dassault betaalden om hun helikopters en gevechtsvliegtuigen te kunnen slijten, de hele reeks schandalen in Charleroi, de moord op André Cools, de Visa-affaire in Antwerpen, de UNIOP-affaire (fictieve peilingen), goed betaalde OCMW-voorzitters die in sociale woningen mogen wonen... Recent waren er Publifin, Publipart, Kazachgate en nu Samusocial. En dan hebben we het nog niet gehad over de strapatsen van Guy Mathot, Alain Vanderbiest of AnneMarie Lizin.
“Elk nadeel heb zijn voordeel” is een gevleugelde uitspraak van Johan Cruijff. Vertaald naar de politieke actualiteit van vandaag zou dat bijvoorbeeld kunnen beteken dat de recente golf aan politieke schandalen zorgt voor een nieuwe politieke cultuur. Mogen we hopen? We vrezen. Want na elk schandaal beloofden de politieke leiders van toen en nu dat ze definitief komaf zouden maken met de graaicultuur. Het heeft niet geholpen. Waarom zou het nu?
Die vraag is des te pertinenter omdat de voorstellen die nu worden gelanceerd om komaf te maken met de graaicultuur, helemaal niet zullen helpen. Zo is er het voorstel om te komen tot een volledig cumulverbod tussen enerzijds een parlementair mandaat en anderzijds een lokaal mandaat als burgemeester of schepen. Ons niet gelaten, maar het is niet daar dat de graaicultuur hoogtij viert. Op regionaal en federaal niveau is er weinig of geen graaicultuur omdat parlementsleden goed betaald worden en de partijen vanuit de staatskas royaal gefinancierd worden. De graaicultuur zit nu vooral op het lokaal niveau.
Alle recente schandalen zijn lokale schandalen. Publifin in Luik, Publipart in Gent, Samuscocial in Brussel. Het is op lokaal niveau dat burgemeesters, schepenen en gemeenteraadsleden cumuleren met mandaten in raden van bestuur met zitpenning in gemeentelijke vzw’s, intercommunales, gemeentelijke bedrijven en wat men nog allemaal kan bedenken aan constructies. Het helpt niet alleen om meer geld te verdienen, maar ook om aan invloed te winnen, familieleden aan werk te helpen, zaken naar de hand te zetten. Dit moet stoppen. En de gemakkelijkste manier om daartoe te komen is een financiële beperking. Enkel het eerste mandaat wordt betaald. Alle afgeleide mandaten worden niet betaald. Voor burgemeesters en schepenen ligt dat zelfs voor de hand, ze oefenen die bijkomende mandaten immers veelal uit tijdens hun werkuren.
De meeste politieke schandalen situeren zich nu op lokaal niveau en niet langer op nationaal niveau omdat partijen royaal gefinancierd worden vanuit de staatskas. Het is dus op lokaal niveau dat men moet ingrijpen