Turteltaks verdwijnt
Vlaamse regering beseft dat goed alternatief haast onmogelijk is
Vanaf volgend jaar bent u verlost van de Vlaamse energieheffing van 100 euro per jaar. Het Grondwettelijk Hof heeft de zogenaamde Turteltaks gisteren vernietigd. De Vlaamse regering zoekt nu een waardig alternatief, want de schuldenberg als gevolg van de oversubsidiëring van groenestroomcertificaten bedraagt nog altijd 5 miljard euro.
BRUSSEL - Het Grondwettelijk Hof heeft gisteren de Vlaamse Energieheffing, beter bekend als de Turteltaks, vernietigd omdat die onwettig is. Voor 2016 en 2017 blijft de taks behouden, vanaf 2018 verdwijnt ze. “Ik wil de mensen geen blaasjes wijsmaken: we zullen moeten bekijken hoe we dit kunnen oplossen”, reageert Vlaams energieminister Bart Tommelein (Open Vld). Hij benadrukt dat de put van het groenestroomcertificatenbeleid moet worden gedempt. Omdat de biomassacentrales in Gent en Genk er niet komen zou die geslonken zijn van 9,2 tot ongeveer 5 miljard euro. De Vlaamse regering zal tegen het einde van het jaar moeten bewijzen wat ze waard is: een geloofwaardig alternatief lijkt immers haast onmogelijk.
1. DE TURTELTAKS
De Vlaamse energieheffing werd begin 2016 ingevoerd omdat de vorige Vlaamse regering geen centen had voorzien voor de subsidies aan groene stroom. De berg aan onbetaalde facturen (schulden plus aangegane engagementen tot 2028) was eind 2014 aangegroeid tot 9,2 miljard euro. Doordat de biomassacentrales in Gent en Genk er dan toch niet komen, is die schuld ondertussen geslonken tot ongeveer 5 miljard euro. Tegenstanders bestempelden de heffing al snel als d e Turteltaks, naar toenmalig energieminister Annemie Turtelboom (Open Vld) die in april vorig jaar zelfs ontslag moest nemen doordat die geuzennaam haar partij te fel bleef beschadigen. Voor een doorsnee gezin bedraagt de heffing 100 euro per jaar.
2. HET PROBLEEM
Hoewel de Raad van State eind 2015 al nadrukkelijk waarschuwde dat de voorgestelde heffing onwettig was, zette de Vlaamse regering door en voerde ze de taks (een forfaitair bedrag waarop geen btw moet worden betaald) begin 2016 toch in. Niet veel later stapten o.a. TestAankoop en de PVDA naar het Grondwettelijk Hof.
Daar kregen ze gisteren gelijk. Het Hof stelt dat de taks onwettig is: aangezien er sinds 1999 al een federale belasting bestaat op het elektriciteitsverbruik (een heffing per verbruikte kilowattuur) mag de Vlaamse overheid dat niet nog eens doen. Non bis in idem, heet dat principe. Om rechtsonzekerheid en administratieve moeilijkheden te vermijden, blijft de taks voor 2016 en 2017 wel behouden. Vanaf 2018 verdwijnt ze.
3. DE TEGENSTANDERS
“Het Turteltaksproces bewijst dat actie loont. Echte kracht komt van onderuit. De woede over de Turteltaks zit zeer diep, bijna 20.000 mensen steunden dit proces “, reageren Peter Mertens en Tom De Meester van PVDA. Zij vinden het wel “onbegrijpelijk” dat het hof de Turteltaks niet retroactief terugdraait en consumenten de taks die ze sinds maart 2016 hebben betaald, niet kunnen terugvorderen. “Het hof plooit hier duidelijk voor het politieke establishment”, zegt het duo. Ook de oppositie in het Vlaams Parlement reageert triomfantelijk. “Een overwinning voor de consument” en “een blamage voor de Vlaamse regering” zeggen sp.a, Groen en Vlaams Belang in koor.
4. DE MINISTER
Vlaams energieminister Bart Tommelein (Open Vld) is duidelijk: “Ik wil de mensen geen blaasjes wijsmaken. De vernietiging van de Vlaamse Energieheffing doet de schulden uit het verleden niet verdwijnen. Met het verdwijnen van de heffing verdwijnt de schuld van 2 miljard euro uit het verleden niet. Noch de engagementen van jaarlijks minstens 1,2 miljard euro die in het verleden zijn aangegaan en nog jaren blijven lopen. Gratis bestaat niet. We zullen dus moeten bekijken hoe we dit kunnen oplossen.”
5. DE OPLOSSING
De hamvraag is nu welk alternatief de Vlaamse regering en meer bijzonder Bart Tommelein gaan bedenken om de resterende schuld van 5 miljard euro weg te werken. De alternatieven zijn schaars en erg discutabel:
Nieuwe taks: een liberaal die een belasting moet uitwerken, het is nooit een geslaagd huwelijk. Vraag maar aan Annemie Turtelboom. De Raad van State gaf eerder al een voorzet en suggereerde om met andere criteria te werken, bijvoorbeeld een verschillend tarief voor particulieren en bedrijven, of een verschillend tarief voor kleine, middelgrote en grote ondernemingen. Het probleem is dat de belasting dan nog meer forfaitair dreigt te worden dan ze al was, wat nog meer onrechtvaardigheid in de hand werkt. CD&V heeft al duidelijk gemaakt dat dit niet de bedoeling kan zijn en ziet in de vernietiging van de Turteltaks een kans om de transitie naar meer duurzame energie “te financieren met een lagere factuur.” Voor de liberalen klinkt dat als muziek in de oren, temeer omdat de 4 miljard euro subsidies voor de biomassacentrales van Gent en Genk wegvallen.
Progressieve energiefactuur: Sp.a pleit voor een belasting op onnodig luxeverbruik. Iedereen krijgt een basispakket stroom aan een goedkoper tarief? Wie meer verbruikt, bijvoorbeeld eigenaars van zwembaden of bedrijven, betalen naargelang dat verbruik ook meer taks om die schuldenberg weg te werken.
Zonneplantagetaks: Groen en PVDA zijn voorstander van een zonneplantagetaks op de grote zonnepanelenparken van ondernemers als Fernand Huts, Jan De Nul en Group Machiels. Zij lieten hun zonnepanelenparken veelal plaatsen in 2006-2009 waardoor ze 20 jaar lang 450 euro per groenestroomcertificaat krijgen en met deze risicoloze investering woekerwinsten boeken. “Een belasting op subsidies, kan het nog gekker?”, zegt een regeringsbron. Een piste is om die contracten te heronderhandelen. Dat is een juridisch mijnenveld, ook al zijn woekerintresten bij wet verboden. Bovendien zou dit slechts 36 tot 115 miljoen euro per jaar opbrengen, of een fractie van wat nodig is.
Verrekening via algemene middelen van Vlaamse begroting: voor velen, zowel binnen de meerderheid als de oppositie, is dit eigenlijk het enige mogelijke alternatief voor de Turteltaks. Dat zou wel betekenen dat bedrijven niets en gezinnen de volledige rekening zullen betalen, want Vlaanderen heft wel (mee) in de personenbelasting maar niet in de vennootschapsbelasting. Kortom, deze maatregel onversneden toepassen is politieke zelfmoord. Tenzij de regering ‘compensaties’ vindt waardoor bedrijven alsnog een stuk van de koek mee betalen.