De onverantwoord positieve bakker
Zoals hij in zijn bakkerij stond, zo stond hij ook in het leven: met veel positivisme en vertrouwen in de mensen. Etienne Jossels ging er altijd van uit dat alles goedkomt - en dat, als hij zijn werknemers vertrouwen gaf, hij dat vertrouwen ook terugkreeg. “Als hij wist dat hij op je kon rekenen, was de band gesmeed.”
De persoonlijke boodschap op het overlijdensbericht van Etienne Jossels leest als een dessertkaart vol lekkernijen: ‘Zijn vak was zijn passie: vlaaien, gâteaux, koeken, pralines, dessertkoekjes, speculoos, pateekes, ijstaarten, brood, mikkemannen, büchen, marsepeinen mannekes. Kunst met chocolade, marsepein en gesmolten suiker.’
“Mijn vader maakte alles zelf, tot het recept voor taarten toe”, zegt Etiennes jongste dochter Kenny Jossels. “Als het Pasen was, zorgde hij eigenhandig voor grote, gevulde paaseieren, van de chocoladen schalen tot de pralines die erin zaten. Communieen huwelijksgebak, paaslam, pièces montées: niets was hem te veel. Het was echt zijn passie.”
Meer dan twintig jaar baatte Etienne Jossels met zijn vrouw een bakkerij uit in het centrum van Hasselt, eerst in een kleine winkel in de Maastrichterstraat, later in een groter pand in diezelfde straat, dichtbij de kathedraal. “Een grote zaak”, zegt Kenny. “Onze ouders hadden zo’n tien mensen in dienst. Er was een lange toog en een grote vitrine - in de winkel kon bij wijze van spreken honderd man staan. Wat ook gebeurde: in het weekend zag de bakkerij vaak zwart van het volk.”
Familietijd
Etienne Jossels wist al heel vroeg wat hij wilde worden. Op zijn veertiende ging hij op leercontract bij een bakker in Luik. Daarna werkte hij enkele jaren in een bakkerij voor hij op zijn zesentwintigste een zware lening aanging om zijn eigen zaak op te richten.
“Hij had een basisopleiding genoten, maar papa bleef zich voortdurend bijscholen”, zegt Kenny. “Op avondcursussen in Antwerpen specialiseerde hij zich in chocoladeen suikerbewerkingen. Als hij niet wist hoe hij een marsepeinen roosje op een huwelijkstaart moest maken, zocht hij zelf uit hoe dat moest, in plaats van een klaargemaakt roosje op de taart te zetten.”
Etienne werkte zeven dagen op zeven, het hele jaar lang. Zijn werkdagen begonnen rond vijf uur ‘s morgens en stopten om negen uur ‘s avonds. “De bakkerij had een sluitingsdag, maar dat was de dag waarop papa de boekhouding deed - eigenlijk ook een werkdag”, weet Kenny. “Zondagnamiddag was het enige moment waarop hij vrij was.”
Om de verloren tijd in te halen, ging de bakkerij de hele maand augustus dicht. Dan trok het gezin - vader, moeder, twee dochters - met de tent naar Frankrijk of Italië. Kenny: “Het enige wat papa dan deed, was genieten. Van lekker eten, van ons gezelschap, van uitstappen die hij had voorbereid. Dat was voor ons op-entop familietijd.”
Nieuwjaarskaartje
Het gezin Jossels woonde in een appartement in het centrum van Hasselt, maar kwam daar alleen om tv te kijken en te slapen. “Na school gingen mijn zus en ik altijd naar de bakkerij”, zegt Kenny. “Achterin waren er leefruimtes: een keuken, een eetkamer, studeerkamers voor mijn zus en mij. We bleven tot onze ouders gedaan hadden met werken. De bakkerij was echt een familiezaak.”
Dat ervoer ook Dirk Willemen, die vijf jaar aan de slag was in de bakkerij van Etienne. “Hij was negentien jaar ouder dan ik, maar toch was hij meer een vriend voor me dan een baas. Ik was zijn meestergast, van wie ik de stiel heb geleerd. Hij stond voor orde, zorg, netheid maar ook punctualiteit. Vertrouwen was belangrijk voor hem, hij moest op je kunnen rekenen. Als dat goed zat, dan was de band gesmeed. Etienne was ook gul. Overuren, dat kenden wij niet. Wij deden door tot het werk gedaan was. Maar Etienne gaf ons nadien altijd vrijaf, hij besprak dat met ons.”
“Papa zag altijd het goede in de mensen”, bevestigt dochter Kenny. “Hij gaf mensen ongekend veel krediet en rekende erop dat hij dat vertrouwen terugkreeg. Hij had ook veel geduld, ik heb hem zelden kwaad gezien. Achteraf bekeken was papa onverantwoord positief.”
Trouw, ook: nadat Dirk Willemen de bakkerij verliet, bleef Etienne contact houden. “Elk jaar kreeg ik een nieuwjaarskaartje en toen ik als leraar aan de slag ging in een school waar de ik de bakkerij-afdeling mee uit de grond heb gestampt, mocht ik altijd bij hem langsgaan om bakspullen te lenen. Nog een geluk dat mijn ovens vaststaan, anders nam je die ook nog mee, grapte hij dan.”
Cd’s branden
Etienne Jossels stierf aan de gevolgen van dementie. “Gruwelijk”, zegt dochter Kenny. “Ik wens het niemand toe. Papa kon al tweeënhalf jaar niet meer spreken, hij kende ons niet meer. Drie jaar geleden lieten we hem opnemen in een rusthuis, zelfstandig wonen ging niet meer. Sindsdien hebben we elke maand een stukje van onze papa afgegeven.”
Een drama voor een man die na zijn pensionering zijn geest verrijkte met cultuur en zelfstudie. “Sinds zijn pensioen wist papa alles van computers”, aldus Kenny. “Hij brandde cd’s met onze favoriete muziek en installeerde eigenhandig soft- en hardware. Met mama had hij een abonnement op het cultureel centrum in Hasselt, ze gingen vaak samen naar het theater en concerten - tot mama in 2008 stierf aan de gevolgen van reuma. Papa kon ook een stukje meepraten over de actualiteit: hij keek elke dag naar het nieuws en naar Terzake.” Het enige waar Etienne spijt van had, was dat hij door de ziekte van zijn vrouw de bakkerij moest verkopen - maar het ging niet anders. “Hij heeft lang naar een overnemer gezocht, maar zonder succes”, zegt Kenny. “Hij heeft ons, zijn twee dochters, gevraagd of wij zin hadden om de zaak over te nemen, maar ik vond mezelf daar te jong voor. Toen het pand later alsnog werd gekocht door bakkerij Vangrootloon, heeft papa toch even moeten slikken.”