Hoe is dit boek opgebouwd?

Met professor bumblebee op reis

Bibliofiel Marcel Grauls tipt elke week een boek waar u slimmer van wordt. Dave Goulson, De vlucht van de hommel, uitg. Atlas Contact, vert. Nico Groen, 2017, 304 blz. 24,99 euro. Vorige boeken: ‘Een verhaal met een angel’ (2014) en ‘Geroezemoes in het gras (2015).

Zie ook Entomopolis, het Limburgse insectenmuseum, www.lieteberg.be

XXXMoet ik Dave Goulson kennen?

Dave Goulson is 52 en wereldberoemd na publicatie van drie vrolijke boeken (zonder foto’s!) over hommels (bumblebees). Het jongste dateert van dit jaar: ‘The Bee Quest’. Vreemd vertaald als ‘De vlucht van de hommel’, een muziekstuk van Rimski-Korsakov. De quest is een zoektocht naar zeldzame hommels overal ter wereld, ver weg en dichtbij.

Het voorwoord telt 30 bladzijden en heeft als onderwerp: kinderen. Goulson vertelt hoe hij met de klas van zijn achtjarige zoon Finn samen met de juf en gewapend met een bundel vlinder- en klopnetten op insectenjacht gaat: “Het was een grote chaos maar na ongeveer een uur hadden we een fantastische verzameling.” Hoe is het mogelijk dat kinderen hun fascinatie voor insecten en de natuur kwijtraken, dat ze op hun achtste als betoverd kijken naar een pissebed op hun handpalm en als tiener alles platkloppen? Waar verandert de betovering in walging? Door de verstedelijking hebben veel kinderen niet het geluk om in een wei met wilde bloemen te belanden en die te ruiken, de geluiden van vogels en insecten te horen en vlinders boven het gras te zien fladderen. Goulson: “Tien minuten naar een sabelsprinkhaan kijken is evenveel waard als tien uur kijken naar een documentaire waarin paradijsvogels in een of ander tropisch regenwoud in Verweggistan hun paringsritueel opvoeren.”

Kwajongensstreken?

Hij vertelt hoe hij als jongen veel kattenkwaad heeft uitgehaald, vogeleieren en vlinders heeft verzameld en een scheikundedoos tot het uiterste heeft benut. Hoe op een zondag in het dorp de elektriciteit uitviel: halfgare kippen en stukken rundvlees langzaam afkoelden. Voor Goulson is er geen breuk geweest, hij is nog altijd die kwajongen, je ziet het op de achterkant van het boek aan zijn ondeugende ogen en glimlach. En hij citeert de woorden van grote natuurliefhebbers: ‘Ergens ligt iets ongelooflijks op ontdekking te wachten’ (Carl Sagan), ‘Er is geen hemel op aarde, maar er bestaan wel stukjes van’ (Jules Renard), ‘Kijk goed naar de natuur en je zult begrijpen’ (Albert Einstein). We bezoeken acht gebieden: Salisbury Plains, zuidwest-Engeland, waar Stonehenge ligt. Benbecula, een eiland van de Britse Buiten-Hebriden, de mensen spreken er nog Gaelic. Het Gorce-gebergte in Polen, ten zuiden van Krakau, een ‘hommelmekka’, waar nog met de hand opgetaste hooibergen op de akkers staan. Patagonië, het enige deel van het zuidelijk halfrond waar van nature hommels voorkomen. Californië, Central Valley, Sacramento, waar een enorme diversiteit aan gewassen te bestuiven valt. Ecuador, waar Goulson de Andes beklimt en zijn studenten, die hem anders altijd in de weg lopen, niet kan volgen. En dan terug naar huis: de West Thurrock Lagoons, een beschermd ‘regenwoud’ van 66 hectare aan de monding van de Theems. Eindigend in Knepp Castle, Sussex, een landgoed van 1.400 hectare, waar sinds 2001 een rewildingproject, een herverwilderingsplan, wordt uitgewerkt. En overal zeldzame hommels.

Het verrassendst?

West Turrock. Een verlaten gebied van industrieterreinen, steengroeven en fabrieken waar de biodiversiteit opnieuw tot leven komt. Al 2.000 soorten kevers aangetroffen.

Wat doet Goulson?

Hij vertelt honderduit, boeiend, over de gebieden die hij, vaak met studenten, doorkruist. Tussendoor moppert hij ook wel over het industrieel landbouwregime dat de Europese Unie opdringt, maar in de eerste plaats is hij de volbloedleraar die met alle middelen het vuur in zijn hart probeert over te brengen. Dus heeft hij een channel op YouTube waarin hij bijvoorbeeld een snelle rondleiding geeft in zijn hommelvriendelijke tuin.

Of hij heeft een eigen plek, de Goulson Lab, op de site van zijn universiteit (Sussex) met onder meer een gestoffeerde lijst van hommelvriendelijke bloemen. Sinds enkele jaren opereert hij ook in Epenède, een dorpje van 200 inwoners in de Charente waar hij een wildreservaat voor zijn hommels creëert.